Słowa kluczowe
komunikacja w rodzinie
język migowy
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł ma charakter studium pedagogiczno-socjologicznego. Zamierzeniem autorki było ukazanie problemów związanych z codzienną komunikacją językową, jakich doświadczają niesłyszący rodzice wychowujący słyszące dziecko lub dzieci. Podczas badań – w nurcie metodologii badań jakoś-ciowych – przeprowadziłam wywiady narracyjne z członkami pięciu rodzin Głuchych. Niesłyszący rodzice nie zawsze czują się pewnie w kontaktach ze słyszącymi dziećmi, potrzebują niekiedy potwierdzenia, że język migowy jest pełnowartościowym środkiem komunikowania się w rodzinie. Niesłyszący rodzice zdają sobie sprawę z tego, że wychowanie językowe słyszącego dziecka obciążone jest trudnościami dotyczącymi między innymi wyboru języka w codziennej komunikacji. Rodzice mają świadomość tego, że gdy dzieci nie będą migać, wówczas ich wzajemne kontakty będą ograniczone. Rodzice z jednej strony starają się dostosować komunikaty do możliwości percepcyjnych dziecka, mają świadomość tego, że aby dziecko rozwinęło mowę w formie werbalnej, musi mówić, z drugiej zaś naturalny jest wybór języka migowego.
Bibliografia
Allsop, L. & Kyle, J. (1997). Deaf Parents and their Hearing Children. A Research Report. Bristol: Deaf Studies Trust.
Baran, J. (2012). Problemy i konteksty wychowania dzieci z uszkodzonym słuchem w przekazach ich słyszących matek [Problems and contexts of raising children with hearing impairment in the messages of their hearing mothers]. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Bartnikowska, U. (2004). Małżeństwa mieszane (osoba z uszkodzonym słuchem – osoba słysząca) [Mixed marriages (a person with hearing impairment – and a hearing person)]. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Bartnikowska, U. (2010). Sytuacja społeczna i rodzinna słyszących dzieci niesłyszących rodziców [The social and family situation of hearing children of deaf parents]. Toruń: Akapit.
Bieńkowska, K. & Woźniak, A. (2016). Language Behaviours in Children with Hearing Impairment vs. the Social Functioning of their Mothers – Comparative Surveys. The New Educational Review, 46(4), 189–199. DOI: 10.15804/tner.2016.46.4.16.
Bieńkowska, K. & Zaborniak-Sobczak, M. (2014). Wsparcie społeczne i jego związek z kształtowaniem się postaw rodzicielskich wobec dzieci z wadą słuchu [Social support and its relationship with the formation of parental attitudes towards children with hearing impairment]. Niepełnosprawność. Półrocznik naukowy, 13, 135–153.
Borowicz, A. (2012). Stres rodziców wychowujących dzieci z niepełnosprawnością słuchową [Stress among parents raising children with hearing disabilities]. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, 2(3), 55–80.
Bouvet, D. (1996). Mowa dziecka. Wychowanie dwujęzykowe dziecka niesłyszącego [The voice of the child. Bilingual education of the deaf child], transl. R. Gałkowski. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Brackenbury, T., Ryan, T. & Messenheimer, T. (2006). Incidental Word Learning in a Hearing Child of Deaf Adults. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 11(1), 76–93, http://jdsde.oxfordjournals.org/ [accessed: 21.01.2016].
Braun-Gałkowska, M. (1987). Psychologia domowa [Home psychology]. Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne.
Denzin, N.K. & Lincoln, Y.S. (2009). Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych [Introduction. The Discipline and Practice of Qualitative Research]. In: N.K. Denzin & Y.S. Lincoln (eds.), Metody badań jakościowych [The Sage Handbook of Qualitative Research] (pp. 19–76), Vol. 1, transl. K. Podemski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Emmorey, K., Borinstein, H.B. & Thompson, R. (2005). Bimodal Bilingualism: Codeblending between Spoken English and American Sign Language. In: J. Cohen, K.T. McAlister, K. Rolstad & J. MacSwan (eds.), Proceedings of the 4th International Symposium on Bilingualism (pp. 663–673). Somerville: Cascadilla Press.
Gurba, E. (2013). Nieporozumienia z dorastającymi dziećmi w rodzinie. Uwarunkowania i wspomaganie [Misunderstandings with adolescent children in the family. Conditioning and support]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Harwas-Napierała, B. (2008). Komunikacja interpersonalna w rodzinie [Interpersonal communication in the family]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Johnson, J.M., Watkins, R.V. & Rice, M.L. (1992). Bimodal bilingual language development in a hearing child of deaf parents. Applied Psycholinguistics, 13(1), 31–52. DOI: https://doi.org/10.1017/S0142716400005415.
Jones, M.L. & Quigley, S.P. (1979). The Acquisition of Question Formation in Spoken English and American Sign Language by Two Hearing Children of Deaf Parents. Journal of Speech Language, and Hearing Research, 44(2), 196–208.
Kanto, L., Huttunen, K. & Laakso, M.L. (2013). Relationship Between the Linguistic Environments and Early Bilingual Language Development of Hearing Children in Deaf-parented Families. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 18(2), 242–260. DOI: https://doi.org/10.1093/deafed/ens071.
Kobosko, J. (2009a). Relacja matka–dziecko a zaburzenia rozwoju językowego [The mother-child relationship and language development disorders]. Przegląd Psychologiczny, 52(3), 327–342.
Kobosko, J. (2009b). Młodzież głucha i słabo słysząca w rodzinie i otaczającym świecie. Dla terapeutów, nauczycieli, wychowawców i rodziców [Young deaf and hard of hearing people in the family and the surrounding world. For therapists, teachers, educators and parents]. Warszawa: Stowarzyszenie Rodziców i Przyjaciół Dzieci i Młodzieży z Wadą Słuchu “Usłyszeć Świat”.
Kobosko, J. (2011). Wybór języka dla dziecka głuchego – język foniczny lub/i język migowy. Współczesna perspektywa psychologiczna [Language selection for deaf children – audio language and/or sign language. Contemporary psychological perspective]. In: B. Antoszewska & C. Kosakowski (eds.), Dyskurs pedagogiki specjalnej. Uwarunkowania i kierunki rozwoju pedagogiki specjalnej [Special education discourse. Conditions and directions of development of special education] (pp. 111–121). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Kobosko, J. & Zalewska, M. (2011). Maternal Identity of Hearing Mothers of Deaf Adolescents. Empirical Studies – an Interpersonal Approach. The Volta Review, 111(1), 39–59.
Kornas-Biela, D. (2000). Rodzice wobec diagnozy uszkodzenia słuchu u dziecka. Doświadczenia rodziców, pomoc profesjonalistów [Parents in the diagnosis of hearing impairment in a child. Parents’ experience, professional help]. In: D. Kornas-Biela (ed.), Rodzina: źródła życia i szkoła miłości [Family: source of life and school of love] (pp. 459–477). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kos, E. (2013). Wywiad narracyjny jako metoda badań empirycznych [Narrative interview as a method of empirical research]. In: D. Urbanik-Zając & E. Kos (eds.), Badania jakościowe w pedagogice [Qualitative research in pedagogy] (pp. 91–116). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kotowicz, J. (2015). Nabywanie języka migowego – dyskusja stanowisk [The acquisition of sign language – discussion of positions]. General and Professional Education, 1, 26–36.
Krakowiak, K. (2006). Studia i szkice o wychowaniu dzieci z uszkodzeniami słuchu [Studies and sketches on raising children with hearing impairment]. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Krok, D. (2010). Systemowe ujęcie rodziny w badaniach dobrostanu psychicznego jej członków [A systemic approach to the family in the study of the psychological well-being of its members]. In: D. Krok & P. Landwójtowicz (eds.), Rodzina w nurcie współczesnych przemian [The family in the current of contemporary changes] (pp. 359–368). Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Krzyżewski, K. (2003). Doświadczenie indywidualne [Individual experience]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kurcz, I., (2005). Psychologia języka i komunikacji [Psychology of language and communication]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kvale, S. (2012). Prowadzenie wywiadów [Doing interviews], transl. A. Dziuban. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ladd, P. (2003). Understanding Deaf Culture. Clevedon: Multilingual Matters.
Lane, H. (1996). Maska dobroczynności. Deprecjacja społeczności głuchych [The mask of benevolence. Disabling the deaf community], transl. T. Gałkowski & J. Kobosko. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Łozińska, S. & Rutkowski, P. (2017). Język migowy źródłem pamięci społecznej Głuchych [Sign language as a source of deaf social memory]. Horyzonty Wychowania, 16(38), 91–108. DOI: 10.17399/HW.2017.163806.
Milewski, S. (2011). Mowa dorosłych kierowana do niemowląt. Studium fonostatystyczno-fonotaktyczne [Adult Speech directed to infants. A phonostatic and phonotactic study]. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Mitchell, R.E. & Karchmer, M.A. (2004). Chasing the mythical ten percent: Parental hearing status of deaf and hard of hearing students in the United States. Sign Language Studies, 4(2), 138–163.
Możdżyńska, M. (2019). Codzienność słyszących dzieci niesłyszących rodziców [The everyday life of hearing children of deaf parents], https://repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/ publication/84075/edition/79646/content?&action=ChangeMetaLangAction&lan g=en [accessed: 10.11.2019].
Murphy, J. & Slorach, N. (1983). The Language Development of Pre-Preschool Hearing Children of Deaf Parents. British Journal of Disorders of Communication, 18(2), 118–127.
Nęcki, Z. (1996). Komunikacja międzyludzka [Interpersonal communication]. Kraków: Antykwa.
Padden, C. & Humphries, T. (1988). Deaf in America: Voices from a culture. Cambridge: Harvard University Press.
Pizer, G.B. (2008). Sign and Speech in Family Interaction: Language Choices of Deaf Parents and their Hearing Children, https://repositories.lib.utexas.edu/handle/2152/17720 [accessed: 10.11.2019].
Plutecka, K. (2017). Stres i radzenie sobie z nim przez rodziców dzieci niesłyszących [Stress and ways of coping with it among parents of deaf children]. Społeczeństwo i Rodzina, 50(1), 58–69.
Radochoński, M. (1998). Wybrane zagadnienia psychopatologii w ujęciu systemowej koncepcji rodziny [Selected issues of psychopathology in the systemic concept of the family]. Roczniki Socjologii Rodziny, 10, 91–109.
Rocławski, B. (1991). Opieka logopedyczna od poczęcia [Speech therapy from conception]. Gdańsk: GlottisPol.
Sachs, J., Bard, B. & Johnson, M.L. (1981). Language learning with restricted input: Case studies of two hearing children of deaf parents. Applied Psycholinguistics, 2(1), 33–54. DOI: https://doi.org/10.1017/S0142716400000643.
Schiff, N.B. & Ventry, I.M. (1976). Communication problems in hearing children of deaf parents. Journal of Speech and Hearing Disorders, 41(3), 348–358.
Schiff-Myers, N.B. & Klein, H. (1985). Some phonological characteristics of the speech of normal hearing children of Deaf parents. Journal of Speech and Hearing Research, 28(4), 466–474.
Singleton, J.L. & Tittle, M.D. (2000). Deaf Parents and Their Hearing Children. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 5(3), 221–236.
Temple, B. & Young, A. (2004). Qualitative research and translation dilemmas. Qualitative Research, 4(2), 161–178.
Tomasello, M. (2002). Kulturowe źródła ludzkiego poznania [The cultural origins of human cognition], transl. J. Rączaszek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Toohey, E.N. (2010). Phonological Development in Hearing Children of Deaf Parents, Honors Scholar Theses. Paper 153, http://digitalcommons.uconn.edu/srhonors_theses/153 [accessed: 10.11.2019].
Wach, T. (2016). Pedagogiczna racjonalizacja transgeneracyjnych kodów socjokulturowych w rodzinach zagrożonych demoralizacją [Pedagogical rationalisation of transgenerational sociocultural codes in families at risk of demoralisation]. In: E. Domagała-Zyśk, A. Borowicz & R. Kołodziejczyk (eds.), Język i wychowanie. Księga Jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy naukowej Profesor Kazimiery Krakowiak [Language and education. Commemorative publication on the occasion of the 45th anniversary of the scientific work Professor Kazimiera Krakowiak] (pp. 639–652). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Zaborniak-Sobczak, M. & Perenc, L. (2017). Wiedza językowa słyszących dzieci niesłyszących rodziców. Studium przypadku [The language knowledge of hearing children of deaf parents. Case study]. Logopedia, 46, 337–353.
Zaorska, M. (1996). Sprawność językowa słyszących dzieci niesłyszących rodziców [Language proficiency of hearing children of deaf parents]. Roczniki Pedagogiki Specjalnej, 7, 444–455.
Zaręba, E. (1998). Badania empiryczne ilościowe i jakościowe w pedagogice [Quantitative and qualitative empirical research in pedagogy]. In: S. Palka (ed.), Orientacje w metodologii badań pedagogicznych [Directions in the methodology of pedagogical research] (pp. 43–54). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Autor zgodnie z zaleceniem MNiSW, by przeciwdziałać praktykom „ghostwriting” i „guest authorship” składając tekst dołącza oświadczenie Autora/Autorów, w którym deklaruje wkład każdego z Autorów w powstawanie publikacji. Własnoręcznie podpisane oświadczenie należy przesłać na adres redakcji:
Joanna Skibska | w formie skanu przesłać poprzez system OJS (biblioteka wydawcy).
Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów w związku z publikacją artykułu na łamach czasopisma Konteksty Pedagogiczne oraz nie otrzymują gratyfikacji finansowej za opublikowanie tekstu. Redakcja zastrzega sobie prawo do wprowadzania niewielkich zmian w artykułach, które nie mają wpływu na merytoryczną stronę publikacji.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawnictwo Libron autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Wydawnictwo Libron posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Tekst jest udostępniany w internecie na licencji CC-BY-SA