Słowa kluczowe
lateralizacja
mowa
neuroobrazowanie
logopedia
Jak cytować
Abstrakt
W diagnozie zaburzeń rozwojowych – w tym także zaburzeń płyn-ności mowy – tradycyjnie przywiązuje się dużą wagę do atypowej lateralizacji. Artykuł zawiera pobieżny przegląd literatury, pokazujący, że choć jąkanie, podob-nie jak inne zaburzenia sprawności językowej, faktycznie wiąże się z nietypową asymetrią mózgu, to natura tego związku pozostaje wciąż niejasna, a wartość diagnostyczna badania lateralizacji budzi wątpliwości..
Bibliografia
Aboitz F., Ide A., Olivares R., Corpus callosum morphology in relation to cerebral asym-metries in postmortem human, [w:] The parallel brain: The cognitive neuroscience of the corpus callosum, red. E. Zaidel, M. Iacoboni, Cambridge 2003.
Annett M., Handedness and brain asymmetry: the right shift theory, Hove–East Sussex 2002; New York 2002.
Armour J.A.L., Davison A., McManus I.C., Genome-wide association study of handed-ness excludes simple genetic models, „Heredity”2013.
Beal D.S., Gracco V.L., Brettschneider J., Kroll R.M., De Nil L.F., A voxel-based morphome-try (VBM) analysis of regional grey and white matter volume abnormalities within the speech production network of children who stutter, „Cortex” 2013, vol. 49 (8).
Bishop D.V.M., Cerebral asymmetry and language development: cause, correlate, or con-sequence?, „Science” 2013, vol. 340 (6138), s. 1230531–1230531.
Bishop D.V.M., Holt G., Whitehouse A.J.O., Groen M., No population bias to left-he-misphere language in 4-year-olds with language impairment, „PeerJ” 2014, vol. 2 (3).
Chang S.-E., Zhu D.C., Neural network connectivity differences in children who stutter, „Brain” 2013, vol. 136 (12), s. 3709–3726.
Chang S.-E., Erickson K.I., Ambrose N.G., Hasegawa-Johnson M.A., Ludlow C.L., Brain anatomy differences in childhood stuttering, „NeuroImage” 2008, vol. 39 (3).
Chang S.-E., Zhu D.C., Choo A.L., Angstadt M., White matter neuroanatomical diffe-rences in young children who stutter,„Brain” 2015, vol. 138 (3).
Choo A.L., Chang S.-E., Zengin-Bolatkale H., Ambrose N.G., Loucks T.M., Corpus callosum morphology in children who stutter, „Journal of Communication Disorders” 2012, vol. 45 (4).
Choo A.L., Kraft S.J., Olivero W., Ambrose N.G., Sharma H., Chang S.-E., Lo-ucks T.M., Corpus callosum differences associated with persistent stuttering in adults, „Journal of Communication Disorders” 2011, vol. 44 (4).
Corballis M.C., Cerebral asymmetry: motoring on, „Trends in Cognitive Sciences” 1998, vol. 2 (4).
De Nil L.F., Beal D.S., Brain imaging studies of developmental stuttering. A review, [w:] Routledge Handbook of Communication Disorders, red. H.R. Bahr, E.R. Silliman, London–New York 2015.
Dell C.W., Terapia jąkania u dzieci w młodszym wieku szkolnym. Podręcznik dla logope-dów, przeł. L. Jankowska-Szafarska, Kraków 2008.
Foundas A.L., Bollich A.M., Corey D.M., Hurley M., Heilman K.M., Anomalous anatomy of speech – language areas in adults with persistent developmental stuttering, „Neurology” 2001, vol. 57 (2), s. 207–215.
Fox P.T., Ingham R.J., Ingham J.C., Hirsch J.C., Downs J.H., Martin C., Jerabek P., A PET study of the neural systems of stuttering, „Nature” 1996, 382 (6587).
Fox P.T., Ingham R.J., Ingham J.C., Zamarripa F., Xiong J.H., Lancaster J.L., Brain correlates of stuttering and syllable production. A PET performance – correlation ana-lysis, „Brain” 2000, vol. 123.
Gabbard C., Iteya M., Foot laterality in children, adolescents, and adults, „Laterality” 1996, vol. 1 (3).
Gabbard C., Hart S., Examining the notion of foot dominance, [w:] Side bias: A neu-ropsychological perspective, red. M.K. Mandal, M.B. Bulman-Fleming, G. Tiwari, Dortrecht–Boston 2000.
Geschwind N., Why Orton was right, „Annals of Dyslexia” 1982, vol. 32 (1).
Giljov A., Karenina K., Ingram J., Malashichev Y., Parallel Emergence of True Hand-edness in the Evolution of Marsupials and Placentals, „Current Biology” 2015, vol. 25 (14).
Grabowska A., Neurobiologiczne podstawy leworęczności, „Przegląd Psychologiczny” 1999, nr 42 (1–2). Harrington A., Models of mind and the double brain: Some historical and contemporary reflections, „Cognitive Neuropsychology”1986, 3 (4).
Harrington A., Unfinished business: Models of laterality in the nineteenth centu-ry, [w:] Brain Asymmetry, red. R.J. Davidson, K. Hugdahl, Cambridge, Massachus-sets 1995.
Harris L.J., Cultural Influences on Handedness: Historical and Contemporary Theory and Evidence, [w:] Left-Handedness: Behavioral Implications and Anomalies, red. S. Coren, Vancouver 1990.
Judd D., King George VI, London 2012.
Kelman E., Nicholas A., Praktyczna interwencja w jąkaniu wczesnodziecięcym. Podejście interakcyjne rodzic – dziecko – Palin PCI, przeł. M. Kądzioła, Gdańsk 2013.
Knecht S., Drager B., Deppe M., Bobe L., Lohmann H., Floel A., Henningsen H., Handedness and hemispheric language dominance in healthy humans, „Brain: A Jour-nal of Neurology”2000, vol. 123 (12).
Kosslyn S.M., Miller G.W., Top brain, bottom brain: harnessing the power of the four cognitive modes, New York 2015.Kurkowski Z.M., Lateralizacja słuchowa a jąkanie, „Audiofonologia” 2000, t. 28.Kushner H.I., Cesare Lombroso and the pathology of left-handedness, „The Lancet” 2011, vol. 377 (9760).
Kushner H.I., Retraining left-handers and the aetiology of stuttering: the rise and fall of an intriguing theory, „Laterality” 2012, vol. 17 (6).
Liu H., Stufflebeam S.M., Sepulcre J., Hedden T., Buckner R.L., Evidence from in-trinsic activity that asymmetry of the human brain is controlled by multiple factors, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America” 2009, vol. 106 (48).
McManus I.C., Grappling with the hydra, „Cortex” 2004, vol. 40 (1).
Autor zgodnie z zaleceniem MNiSW, by przeciwdziałać praktykom „ghostwriting” i „guest authorship” składając tekst dołącza oświadczenie Autora/Autorów, w którym deklaruje wkład każdego z Autorów w powstawanie publikacji. Własnoręcznie podpisane oświadczenie należy przesłać na adres redakcji:
Joanna Skibska | w formie skanu przesłać poprzez system OJS (biblioteka wydawcy).
Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów w związku z publikacją artykułu na łamach czasopisma Konteksty Pedagogiczne oraz nie otrzymują gratyfikacji finansowej za opublikowanie tekstu. Redakcja zastrzega sobie prawo do wprowadzania niewielkich zmian w artykułach, które nie mają wpływu na merytoryczną stronę publikacji.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawnictwo Libron autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Wydawnictwo Libron posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Tekst jest udostępniany w internecie na licencji CC-BY-SA