Długotrwała diagnoza i stymulacja umiejętności artykulacyjnych u dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym

Abstrakt

Rozwój w zakresie diagnozy oraz terapii zorientowanych na ewentualne deficyty umiejętności artykulacyjnych u dzieci w wieku przedszkolnym oraz tych rozpoczynających edukację szkolną wykazuje znaczny potencjał dotyczący wszel-kich działań zarówno zapobiegawczych, jak i stymulujących, mimo że od dawna aspekty te postrzegane były przez pryzmat przestarzałych i nieuzasadnionych teorii i metod. Tezę tę potwierdzają wymagania odnoszące się do opracowania skutecznej opieki terapeutycznej i prewencyjnej stawiane przed wykwalifikowanymi placówka-mi logopedycznymi oraz do dostosowania ich do stopnia rozwoju oraz warunków społecznych i środowiskowych. W Republice Czeskiej stała liczba dzieci, wynosząca około 40%, z wyraźną tendencją zwyżkową zamiast spadkową, rozpoczyna edukację szkolną z utrzymującymi się deficytami związanymi z rozwojem mowy i artykula-cją20. Wyniki te nie są zgodne z wyżej wymienionymi założeniami o konieczności (i praktycznej realizacji) zaleceń dotyczących niwelowania ewentualnych deficytów artykulacyjnych u dzieci jeszcze przed rozpoczęciem obowiązku szkolnego. Powyższy fakt wiąże się w sposób znaczący z bardzo ograniczonym rozwojem badań i ustaleń obejmujących zarówno skuteczne metody, jak i taktykę interwencyjną dotyczącą deficytów artykulacyjnych u dzieci zaczynających edukację szkolną, choć w praktyce występują one bardzo często (np. łączenie fonemu z grafemem i z głoską), a także z doborem odpowiedniego programu nauki. Można śmiało stwierdzić, że wskazuje to na znaczny brak dbałości o poprawność wymowy dzieci, co z kolei może skutko-wać trwałymi deficytami wymowy. Konieczne zatem jest przedstawienie wyników badań naukowych, które dowodzą trafności wyżej przedstawionych wniosków doty-czących braku wykwalifikowanej opieki logopedycznej w placówkach przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Rozwiązaniem jest zastosowanie programu prewencyjnego ukie-runkowanego na rozwój umiejętności artykulacji u dzieci oraz wspieranie tych form interwencji logopedycznej, które bazują na długoterminowej opiece terapeutycznej skierowanej zarówno do dziecka, jak i jego rodziny. Należy nadmienić, że w tym fizjologicznym okresie rozwoju dziecka pojawiające się odchylenia artykulacyjne mają szansę się utrwalić, w związku z tym użycie terminu „fizjologiczna dyslalia” uważamy za nieuprawnione i podkreślamy konieczność długofalowej, profilaktycznej stymula-cji artykulacyjnej u dzieci już w wieku 2,5–3 lat.