Słowa kluczowe
dzieciństwo
pajdocentryzm
przedszkolak
pedagogika przedszkolna
psychologia dziecka
socjologia dzieciństwa
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest analiza stanu współczesnych badań nad małym dzieckiem, dzieckiem w wieku przedszkolnym, które prowadzone są w naukach społecznych. Wskazuję na kluczowe w pedagogice przedszkolnej przedmioty i problemy badawcze oraz źródła i najnowsze wyniki badań w paradygmacie ilościowym i jakościowym. Zachęcam do prowadzenia interdyscyplinarnych badań nad małym dzieckiem, by aktualizować stan wiedzy o akceleracji jego rozwoju.
Bibliografia
Albański, Ł. (2017). Socjologia dzieciństwa: dyskusja nad pozycją dziecka w socjologii. Studia Edukacyjne, 46, 73–88.
Albański, Ł. (2020). Społeczno-pedagogiczne i kulturowe konteksty migracji dzieci. Między globalnym wykluczeniem a walką o godność. Kraków: Impuls.
Ariès, P. (1995). Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach, tłum. M. Ochab. Gdańsk: Wydawnictwo Marabut.
Attané, I. (2002). Tam, gdzie dzieci są luksusem. Chiny wobec katastrofy demograficznej, tłum. A. Bilik. Warszawa: Studio Emka.
Babiuk-Massalska, A.T. (2020). Jak dzieci uczą inne dzieci tego, co same potrafią. Tutoring rówieśniczy w edukacji przedszkolnej. Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie (nieopublikowana praca doktorska).
Bakan, J. (2013). Dzieciństwo w oblężeniu. Łatwy cel dla wielkiego biznesu, tłum. H. Jankowska. Warszawa: MUZA SA.
Bettelheim, B. (1985). Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, tłum. D. Danek. Warszawa: PIW.
Bińczycka, J. i Smolińska-Theiss, B. (red.) (2005). Wymiary dzieciństwa. Problemy dziecka i dzieciństwa w zmieniającym się społeczeństwie. Kraków: Impuls.
Blusz, K. (red.) (1992). Edukacja i wyzwolenie. Kraków: Impuls.
Bokus, B. i Shugar, G.W. (red.) (2007). Psychologia języka dziecka. Osiągnięcia, nowe perspektywy, tłum. E. Haman et al. Gdańsk: GWP.
Büttner, Ch. (1989). Mit aggresiven Kindern leben. Weinheim und Basel: Beltz Verlag.
Cunningham, H. (2006). Die Geschichte des Kindes in der Neuzeit, tłum. H. Ehrhardt. Düsseldorf: Patmos Verlag GmbH & Co.KG.
Dymara, B. (2004). Dziecko i dziecięcość w pedagogice i literaturze pogranicza. W: B. Dymara et al. (red.), Wspólnota dziedzictwa kulturowego, t. 1: Dialog bez granic. Kraków: Impuls.
Dymara, B. (red.) (2010). Dziecko w świecie pokus, wyd. 2. Kraków: Impuls.
Fatyga, B. (1999). Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej. Warszawa: Ośrodek Badań Młodzieży. Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Forward, S. (1992). Toksyczni rodzice, tłum. R. Grażyński. Warszawa: J. Santorski and Co. Agencja Wydawnicza.
Helios, J. i Jedlecka, W. (2019). Diagnoza i ochrona dziecka z traumą rozwojową w polskim systemie prawa. Warszawa: Difin.
Hirigoyen, M.-F. (2002). Molestowanie moralne. Perwersyjna przemoc w życiu codziennym, tłum. J. Cackowska-Demirian. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.
Hurlock, E.B. (1985). Rozwój dziecka, tłum. B. Hornowski, K. Lewandowska i B. Rosemann, t. 1–2. Warszawa: PWN.
Jacyno, M. i Szulżycka, A. (1999). Dzieciństwo. Doświadczenie bez świata. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Januszewska, J. (2019). Heterotopie dziecięcego uchodźstwa. Syryjczycy w Libanie. Kraków: Impuls.
Jarosz, E. (1998). Przemoc wobec dzieci. Reakcje środowisk szkolnych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Karczewski, S. i Warecki, K. (2004). Dzieci bez dzieciństwa. O dramatycznej sytuacji dzieci we współczesnym świecie. Szczecinek: Fundacja „Nasza Przyszłość”.
Kehily, M.J. (2008). Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, tłum. M. Kościelniak. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Key, E. (1928). Stulecie dziecka, tłum. I. Moszczeńska. Warszawa: Nakładem „Naszej Księgarni” Spółki Akc. Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych.
Knopp, G. (2008). Dzieci Hitlera. Historia pokolenia, które pozbawiono wyboru, tłum. S. Lisiecka. Warszawa: Świat Książki.
Kornas-Biela, D. (2009). Pedagogika prenatalna. Nowy obszar nauk o wychowaniu. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Kosowski, P. (1999). Dziecko i reklama telewizyjna. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Król, M. (1998). Dzieci i dzieciofilia. Życie, 1.06.1998.
Kruszewska, A. (2018). Emocje, uczucia i społeczne zachowania emocjonalne dzieci na progu szkolnym. Z teorii i badań. Siedlce: AKKA.
Kurzeja, A. (2008). Dzieci ulicy. Profilaktyka zagrożeń. Kraków: Impuls.
Lenderová, M. i Rýdl, K. (2006). Radostné dĕtství? Dítĕ v Čechách devatenáctého století. Praha: Ladislav Horáček-Paseka.
Lessing-Pernak, J. (2012). Dziecko zbuntowane między miłością a wolnością. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Łopatkowa, M. (2001). Dziecko a polityka, czyli walka o miłość. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Maćkowiicz, J. (2009). Przemoc w wychowaniu rodzinnym. Kraków: Impuls.
Matyjas, B. (2008). Dzieciństwo w kryzysie. Etiologia zjawiska. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Miksza, M. (2005). Pedagogia jako nauka o dziecku – (nie)spełniona nadzieja dla nauk o wychowaniu (?). W: S. Guz i J. Andrzejewska (red.), Wybrane problemy edukacji dzieci w przedszkolu i szkole (s. 287–295). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Miller, A. (1991). Mury milczenia. Cena wyparcia urazów dzieciństwa, tłum. J. Hockuba. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Miller, A. (1994). Dramat udanego dziecka. Studia nad powrotem do prawdziwego Ja, tłum. N. Szymańska. Warszawa: Wydawnictwo Jacek Santorski & Co.
Miller, A. (1999). Zniewolone dzieciństwo. Ukryte źródła tyranii, tłum. B. Przybyłowska. Poznań: Media Rodzina.
Miller, A. (2006a). Bunt ciała, tłum. A. Gierlińska. Poznań: Media Rodzina.
Miller, A. (2006b). Gdy runą mury milczenia. Prawda faktów, tłum. J. Hockuba. Poznań: Media Rodzina.
Miłosz, C. (1993). W skórze małpy. Tygodnik Powszechny, 51–52, 9.
Mountacir, H.E. (2000). Dzieci w sektach, tłum. W. Dzieża. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Olszewska-Baka, G. (red.) (2000). Dzieci ulicy. Problemy, Profilaktyka. Resocjalizacja. Białystok: Wydawnictwo eRBe.
Pawlak, Z. i Wlazło, J.A. (2014). Pęknięte miasto. Biesłan. Kraków: Znak.
Prekop, J. (1993). Mały tyran. Kochaj i wymagaj!, tłum. N. Szymańska. Warszawa: Wydawnictwo J. Santorski &Co.
Schaffer, D.R. i Kipp, K. (2015). Psychologia rozwoju od dziecka do dorosłości, tłum. P. Sørensen i M. Wojtaś. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Schaffer, R. (2005). Psychologia dziecka, tłum. A. Wojciechowski. Warszawa: PWN.
Segiet, K. (2011). Dziecko i jego dzieciństwo w perspektywie naukowego poznania i doświadczania rzeczywistości. Studium pedagogiczno-społeczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Siarkiewicz, E. (2000). Ostatni bastion. Jawne i ukryte wymiary pracy przedszkola. Kraków: Impuls.
Smogorzewska, J. i Szumski, G. (2015). Rozwijanie kompetencji społecznych dzieci przedszkolnych. Teoria, metodyka, efekty. Warszawa: PWN.
Smolińska-Theiss, B. (2014). Dzieciństwo jako status społeczny. Edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej. Warszawa: Wydawnictwo APS.
Smolińska-Theiss, B. (2016). Dzieci w Polsce – najbiedniejsza grupa społeczna. Pedagogika Społeczna, 4, 77–95.
Sołtysiak, T. (red.) (1998). Sieroctwo społeczne – przyczyny, objawy, skutki i sposoby jego zapobiegania w aktualnej rzeczywistości społecznej kraju. Włocławek: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna.
Stawicka, A. (2001). Autodestruktywność dziecięca – zarys zjawiska. Forum Oświatowe, 2, 75–91.
Szczepska-Pustkowska, M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia. Casus władzy (i demokracji). Kraków: Impuls.
Szkudlarek, T. i Śliwerski, B. (1991). Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki. Kraków: Impuls.
Szuścik, U. (2019). Bazgrota w twórczości plastycznej dziecka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Śliwerski, B. (1992). Przekraczanie granic wychowania. Od „pedagogiki dziecka” do antypedagogiki. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Śliwerski, B. (1998). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Impuls.
Śliwerski, B. (2007). Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu. Gdańsk: GWP.
Śliwerski, B. (2014). Pedagogika na progu innych nauk społecznych, czyli o potrzebie powrotu do hybrydowych dyscyplin naukowych. W: W. Żłobicki (red.), Transgresje w edukacji, t. 1 (s. 13–29). Kraków: Impuls.
Śliwerski, B. (2018). Children’s Right to Threir Own Rights. Prawo dziecka do swoich praw. W: M. Michalak (red.), Prawa dziecka wczoraj, dziś i jutro – perspektywa korczakowska. The Rights of the Child Yesterday, Today and Tomorrow – the Korczak Perspective, t. 1 (s. 92–141). Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka.
Tarnowski, J. (1991). Zrzucić odwieczne brzemię wychowania. Katecheta, 4, 212–214.
Theiss, W. (1996). Zniewolone dzieciństwo. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Twenge, J.M. (2019). iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe – i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości i co to oznacza dla nas wszystkich, tłum. O. Dziedzic. Sopot: Smak Słowa.
Vágnerová, M. (2012). Dĕtství a dospívaní. Wývojová psychologie. Praha: Nakladatelství Karolinum.
Vasta, V., Haith, M.M. i Miller, S.A. (1995). Psychologia dziecka, tłum. M. Babiuch, A. Ciechanowicz, E. Czerniawska, A. Matczak, A. Piotrowska i Z. Toeplitz. Warszawa: WSiP.
Waloszek, D. (2006). Pedagogika przedszkolna. Metamorfoza statusu i przedmiotu badań. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Wiatrowska, L. i Dmochowska, H. (2013). Dziecko u progu szkoły. Dojrzałość szkolna dzieci a ich gotowość do nauki. Kraków: Impuls.
Wittbrot, M. (1997). Dzieci-potwory? Znak, 8.
Woynarowska, B. (red.) (2018). Edukacja zdrowotna. Warszawa: PWN.
Zalewska-Meler, A. (2019). Kultura ruchu dziecka przedszkolnego. Kraków: Impuls.
Zwoliński, A. (2012). Krzywdzone dzieci. Zagrożenia współczesnego dzieciństwa. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Żurakowski, B. (1999a). Literatura – wartość – dziecko. Kraków: Impuls.
Żurakowski, B. (1999b). W świecie poezji dla dzieci. Kraków: Impuls.
Autor zgodnie z zaleceniem MNiSW, by przeciwdziałać praktykom „ghostwriting” i „guest authorship” składając tekst dołącza oświadczenie Autora/Autorów, w którym deklaruje wkład każdego z Autorów w powstawanie publikacji. Własnoręcznie podpisane oświadczenie należy przesłać na adres redakcji:
Joanna Skibska | w formie skanu przesłać poprzez system OJS (biblioteka wydawcy).
Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów w związku z publikacją artykułu na łamach czasopisma Konteksty Pedagogiczne oraz nie otrzymują gratyfikacji finansowej za opublikowanie tekstu. Redakcja zastrzega sobie prawo do wprowadzania niewielkich zmian w artykułach, które nie mają wpływu na merytoryczną stronę publikacji.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawnictwo Libron autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Wydawnictwo Libron posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Tekst jest udostępniany w internecie na licencji CC-BY-SA