Słowa kluczowe
diagnoza
poczucie umiejscowienia kontroli
sytuacja szkolna
uczeń
Jak cytować
Abstrakt
W wielu badaniach wykazano, że aktywność jednostek zależy m.in. od takich konstruktów jak poczucie własnej skuteczności, samoocena, motywacja, wyuczona bezradność czy relacje z otoczeniem. Te z kolei pozostają w ścisłym związku z ulokowaniem poczucia kontroli. Ponieważ kształtuje się ono pod wpływem doświadczeń, istotne w tym procesie są przeszłe zdarzenia, w przypadku ucznia należy więc zwrócić szczególną uwagę na zdarzenia szkolne. Jako że brakuje narzędzia, które pedagodzy mogliby stosować do badania i diagnozy poczucia umiejscowienia kontroli zdarzeń szkolnych u uczniów, podjęto próbę skonstruowania go. Próbę badawczą stanowiło 449 uczniów drugich klas bydgoskich szkół ponadgimnazjalnych. Rzetelność narzędzia weryfikowano współczynnikiem zgodności wewnętrznej oraz metodą połówkową, a trafność, badając związek z wybranymi zmiennymi. Narzędzie można uznać za trafne. W zakresie skali porażek uzyskało zadowalającą rzetelność, natomiast skala sukcesów wymaga dopracowania.
Bibliografia
Abramson, L.Y., Seligman, M.E.P. and Teasdale, J. (1978). Learned Helplessness in Humans: Critique and Reformulation. Journal of Abnormal Psychology, 87, pp. 49–74, DOI http://dx.doi.org/10.1037/0021-843X.87.1.49.
American Psychological Association (2007). Standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice [The Standards for Educational and Psychological Testing], trans. E. Hornowska. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Averill, J. (1973). Personal Control over Aversive Stimuli and Its Relationship to Stress.Psychological Bulletin, 4, pp. 286–303, DOI: DOI: http://dx.doi.org/10.1037/h0034845.
Bandura, A. (1977). Self-Efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change. Psychological Review, 2, pp. 191–215, DOI: http://dx.doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191.
Baumeister, R.F. et al. (2003). Does High Self-Esteem Cause Better Performance, Interpersonal Success, Happiness, or Healthier Lifestyles? Psychological Science in the Public Interest (Wiley-Blackwell), 4/1, pp. 1–44, DOI: http://dx.doi.org/10.1111/1529-1006.01431.
Brzeziński, J. (2004). Metodologia badań psychologicznych [The Methodology of Psychological Research]. Warszawa: PWN.
Ciżkowicz, B. (1999). Motywacja do uczenia się statystyki [The Motivation to Learn Statistics]. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Ciżkowicz, B. (2009). Wyuczona bezradność młodzieży [Learned Helplessness in Young Adults]. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Crandall, V. et al. (1965). Children’s Beliefs in Their Own Control of Reinforcements in Intellectual-Academic Achievement Situations. Child Development, 1, pp. 91–109, DOI: http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-8624.1965.tb05285.x.
Cronbach, L.J. (1951). Coefficient Alpha and the Internal Structure of Tests. Psychometrika, 16, pp. 297–334, DOI: http://dx.doi.org/10.1007/BF02310555.
Drwal, R.Ł. (1978). Poczucie kontroli jako wymiar osobowości – podstawy teoretyczne, techniki badawcze i wyniki badań [A Sense of Control as a Personality Trait - Theoretical Foundations, Research Techniques and Research Results]. In: Materiały do nauczania psychologii [Materials for Teaching Psychology], series III, Vol. 3, ed. L. Wołoszynowa, pp. 307–345. Warszawa: PWN.
Drwal, R.Ł. (1995). Adaptacja kwestionariuszy osobowości: wybrane zagadnienia i techniki [Adaptation of Personality Questionnaires: Selected Issues and Techniques]. Warszawa: PWN.
Duckworth, A.L. and Seligman, M.E.P. (2017). The Science and Practice of Self-Control. Perspectives on Psychological Science, 12(5), pp. 715–718, DOI: https://doi.org/10.1177/1745691617690880.
Dykstra, P.A. et al. (2011). Cross-National Differences in Older Adult Loneliness. The Journal Of Psychology, 146(1–2), pp. 201–228, DOI: http://dx.doi.org/10.1080/00223980.2011.631612.
Dzwonkowska, I. et al. (2007). Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody [Morris Rosenberg’s SES – Polish Adaptation of the Method]. Psychologia Społeczna [Social Psychology], 2 (4), pp. 164–176.
Forsterling, F. (2005). Atrybucje. Podstawowe teorie, badania i zastosowanie [Attribution: Introduction to Theories, Research, and Applications], trans. J. Radzicki. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Grygiel, P. et al. (2013). Validating the Polish Adaptation of the 11-item De Jong Gierveld Loneliness Scale. European Journal of Psychological Assessment, 29(2), pp. 129–139, DOI: https://doi.org/10.1027/1015-5759/a000130.
Hejnicka-Bezwińska, T. (2008). Pedagogika ogólna [General Pedagogy]. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Hojat, M. (1982). Loneliness as a Function of Selected Personality Variables. Journal of Clinical Psychology, 38, pp. 137–141, DOI: http://dx.doi.org/10.1002/1097-4679(198201)38:1%3C137::AID-JCLP2270380122%3E3.0.CO;2-2.
Juczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia [Measurement Tools in Health Promotion and Health Psychology]. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Klein, J., Wasserstein-Warnet, M. (2000). Predictive Validity of the Locus of Control Test in Selection of School Administrators. Journal of Educational Administration, 38/1, pp. 7–24, DOI: http://dx.doi.org/10.1108/09578230010310957.
Kofta, M. (2001). Poczucie kontroli, złudzenia na temat siebie, a adaptacja psychologiczna [“A Sense of Control, Delusions about Oneself, and Psychological Adaptation”]. In: Złudzenia, które pozwalają żyć [Illusions that Let You Live], M. Kofta and T. Szustrowa (eds.), Warszawa: PWN, pp. 199–225.
Krasowicz, G. and Kurzyp-Wojnarska, A. (1990). Kwestionariusz do Badania Poczucia Kontroli. Podręcznik [A Sense of Control Questionnaire. A Manual]. Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Krasowicz-Kupis, G. and Wojnarska, A. (2017). Kwestionariusz do Badania Poczucia Kontroli. Wersja zrewidowana [A Sense of Control Questionnaire. Revised]. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Maciąg, J. (2018). Konstruktywistyczna perspektywa wspierania dziecka w procesie uczenia się [The Constructivist Perspective on Supporting a Child in the Learning Process]. Konteksty Pedagogiczne [Pedagogical Contexts], 1(10), pp. 25–36.
Maqsud, M. (1980). The Relationship of Sense of Powerlessness of Antisocial Behavior and School Achievement. The Journal of Psychology, 105, pp. 147–150, DOI: http://dx.doi.org/10.1080/00223980.1980.9915143, DOI: 0.19265/KP.2018.110.
Meier, S.F. and Seligman, M. (1976). “Learned Helplessness: Theory and Evidence.” Journal of Experimental Psychology: General, 1, pp. 3–46, DOI: http://dx.doi.org/10.1037/0096-3445.105.1.3.
Nowicki, S. Jr and Strickland, B.R. (1973). “A Locus of Control Scale for Children.” Journal of Consulting and Clinical Psychology, 1, pp. 148–154, DOI: http://dx.doi.org/10.1037/h0033978.
“Organization for Economic Co-operation and Development” (2008). Education at a Glance.
Rotter, J.B. (1966). Generalized Expectancies for Internal versus External Control of Reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 609, pp. 1–28, DOI: http://dx.doi.org/10.1037/h0092976.
Schwarzer, R. (1998). General Perceived Self-Efficacy in 14 Cultures, http://userpage.fu-berlin.de/health/world14.htm (accessed: 3.07.2017).
Seligman, M., Peterson, C., Kaslow, N., Tanenbaum, R., Alloy, L. and Abramson, L. (1984). Attributional Style and Depressive Symptoms Among Children. Journal of Abnormal Psychology, 93, pp. 235–238.
Skinner, E.A, Zimmer-Gembeck, M.J., Connell, J.P., Eccles, J.S. and Wellborn, J.G. (1998). Individual Differences and the Development of Perceived Control. Monographs of the Society for Research in Child Development, 63, 2/3, DOI: http://dx.doi.org/10.2307/1166220.
Weiner, B. (1985). “An Attributional Theory of Achievement Motivation and Emotion.” Psychological Review, 4, pp. 548–573, DOI: http://dx.doi.org/10.1037/0033-295X.92.4.548.
Wojnar, I. (2000). Humanistyczne intencje edukacji [The Humanistic Intentions of Education]. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Wong, P.T.P. and Weiner, B. (1981). When People Ask “Why” Questions and the Heuristics of Attributional Search. Journal of Personality and Social Psychology, 4, pp. 650–663, DOI: http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.40.4.650.
Yinghua, Y. and Lin, L. (2015). Examining Relations Between Locus of Control, Loneliness, Subjective Well-Being, and Preference for Online Social Interaction. Psychological Reports: Mental and Physical Health, 1, pp. 164–175, DOI: 10.2466/07.09.PR0.116k14w3.
Zakrzewska, M. (1994). Analiza czynnikowa w budowaniu i sprawdzaniu modeli psychologicznych [Factor Analysis in Building and Checking Psychological Models]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Autor zgodnie z zaleceniem MNiSW, by przeciwdziałać praktykom „ghostwriting” i „guest authorship” składając tekst dołącza oświadczenie Autora/Autorów, w którym deklaruje wkład każdego z Autorów w powstawanie publikacji. Własnoręcznie podpisane oświadczenie należy przesłać na adres redakcji:
Joanna Skibska | w formie skanu przesłać poprzez system OJS (biblioteka wydawcy).
Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów w związku z publikacją artykułu na łamach czasopisma Konteksty Pedagogiczne oraz nie otrzymują gratyfikacji finansowej za opublikowanie tekstu. Redakcja zastrzega sobie prawo do wprowadzania niewielkich zmian w artykułach, które nie mają wpływu na merytoryczną stronę publikacji.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawnictwo Libron autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Wydawnictwo Libron posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Tekst jest udostępniany w internecie na licencji CC-BY-SA