Słowa kluczowe
zabawa
zadanie rozwojowe
Jak cytować
Abstrakt
- W prezentowanym artykule autorki skupiły się na zadaniach nauczyciela jako organizatora aktywności zabawowej i zadaniowej uczniów klas I–III. Przyjęły założenie, że zabawa jest bardzo istotnym, naturalnym elementem życia dziecka wynikającym z jego wewnętrznych potrzeb, ma ogromie znaczenie dla rozwoju wszystkich sfer osobowości dziecka. Zabawa skupia w sobie wszystkie tendencje rozwojowe dziecka. Jest ona dla dziecka źródłem rozwoju i stanowi najbliższą mu sferę rozwoju. W pracy szkoły ważne są zadania rozwojowo-dydaktyczne projektowane przez nauczyciela. W edukacji elementarnej rolą nauczyciela jest dobór odpowiednich zadań do indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów. Zadania stawiane wychowankom powinny być na tyle trudne, aby uaktywniły cały ich potencjał rozwojowy i zmotywowały do aktywności.
Tematyka badań zaprezentowana w artykule wymagała uczestniczenia w sytuacjach edukacyjnych zorganizowanych w projekcie edukacyjnym realizowanym w Instytucie Pedago-giki UMCS: „ZA PROGIEM” – wyprawy odkrywców.
Metodę stanowił eksperyment nauczający, czyli autorski projekt edukacyjny badający możliwości uczniów klas I–III w wybranych obszarach.
Projekt był realizowany od listopada 2018 do czerwca 2019 roku. Organizacja eksperymentu wymagała stworzenia przestrzeni edukacyjnej, w której uczniowie podejmowali aktywność zabawową i realizowali zadania rozwojowe. Sytuacje edukacyjne były obserwowane i analizowane. Obserwacja pozwoliła określić rolę nauczyciela w tworzeniu warunków rozwojowych, zaobserwować formy aktywności uczniów oraz relacje między nimi. W badaniach wykorzystano obserwację uczestniczącą. Badaniom poddano aktywność uczniów, którzy podczas wykonywania zadań pracowali indywidualnie i zespołowo. Dodatkowo w badaniach wykorzystano analizę wytworów uczniowskich w zadaniu „Projektant” i zadaniu o charakterze konstrukcyjnym.
Z perspektywy badacza szukano odpowiedzi na cztery pytania: - Jakie zadania stoją przed nauczycielem kreującym dziecięcą aktywność podczas zabawy i zadań rozwojowych?
- Jakie relacje rówieśnicze zachodzą podczas zaaranżowanych zabaw i zadań?
- W jaki sposób dzieci radzą sobie z zadaniem, które polega na projektowaniu?
- Jaka jest różnica w konstrukcjach stworzonych przez uczniów indywidualnie i podczas działań zespołowych?
Wyniki badań pozwoliły na określenie zadań nauczyciela projektującego aktywność zabawową i zadaniową uczniów i sformułowanie wniosków metodycznych przydatnych w pracy nauczycieli edukacji elementarnej.
Bibliografia
Andrzejewska, J. (2013). Zróżnicowanie modeli edukacyjnych w przedszkolu a funkcjonowanie psychospołeczne dzieci [Differentiation of Educational Models in Kindergarten and Psychosocial Functioning of Children]. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Andrzejewska, J. (2018). Elastyczna przestrzeń uczenia się dziecka [Flexible Learning Space for a Child]. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 37(1), 41–55. DOI: http://dx.doi. org/10.17951/lrp.2018.37.1.41-54.
Andrzejewska, J. (2019). Sytuacje edukacyjne w szkole zogniskowane na uczeniu się wychowanka [Educational Situations at School Focused on the Pupil’s Learning]. Roczniki Pedagogiczne, 2, 81–91. DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rped.2019.11.2-7.
Bałachowicz, J. (2017). Szkoła jako przestrzeń budowania przyszłości [School as a Space for Building the Future]. In: J. Bałachowicz, A. Korwin-Szymanowska, E. Lewandowska & A. Witkowska-Tomaszewska (eds.), Zrozumieć uczenie się. Zmienić wczesną edukację [Understanding Learning. Changing Early Education] (pp. 11–91). Warszawa: Wydawnictwo APS.
Bilewicz-Kuźnia, B. (2015). Zabawa i nauczanie przez zabawę w podstawie programowej i wybranych programach wychowania przedszkolnego [Fun and Teaching through Play in the Core Curriculum and Selected Preschool Education Programs]. Edukacja Elementarna, 38, 13–31. DOI: 10.14632/eetp_38.1.
Bilewicz-Kuźnia, B. (2017a). Odkrywanie własnych możliwości twórczych i nowych (prze)znaczeń przedmiotów w zabawie [Discovering Your Own Creative Potential and New Meanings/Intended Uses of Objects in Play]. In: B. Bilewicz-Kuźnia (ed.), Zabawa i zabawka. Konteksty, wartość, znaczenie [Play and Playthings. Contexts, Value, Meaning] (pp. 229–241). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Bilewicz-Kuźnia, B. (2017b). Zabawa w koncepcji pedagogicznej Tiny Bruce [Play in Tina Bruce’s Pedagogical Concept]. In: B. Bilewicz-Kuźnia (ed.), Zabawa i zabawka. Konteksty, wartość, znaczenie [Play and Playthings. Contexts, Value, Meaning] (pp. 113–124). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Braun, D. (2002). Badanie i odkrywanie świata z dziećmi [Exploring and Discovering the World with Children], transl. M. Jałowiec. Kielce: Wydawnictwo Jedność.
Bruce, T. (2012). The Hold Child. In: T. Bruce (ed.), Early Childhood Practice. Froebel Today (pp. 14–16). London: SAGE Publications.
Bruner, J.S. (2006). Kultura edukacji [The Culture of Education], transl. T. Brzostowska- Tereszkiewicz. Kraków: Universitas.
Csikszentmihalyi, M. (2005). Przepływ. Psychologia optymalnego doświadczenia [Flow. The Psychology of Optimal Experience], transl. M. Wajda. Wrocław: Moderator.
Dumont, H., Istance, D. & Benavides, F. (eds.) (2013). Istota uczenia się. Wykorzystanie wyników badań w praktyce [Nature of Learning. Using Research to Inspire Practice], transl. Z. Janowska. Warszawa: Wolters Kluwer Business.
Filipiak, E. (2011). Z Wygotskim i Brunerem w tle. Słownik pojęć kluczowych [With Vygotsky and Bruner in the Background. Dictionary of Key Terms]. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Filipiak, E. (2018). Badania potencjału możliwości uczenia się dzieci – eksperyment nauczający [Research on Children’s Learning Potential – a Teaching Experiment]. Problemy Wczesnej Edukacji, 42(3), 60–71. DOI: https://doi.org/10.26881/ pwe.2018.42.07.
Filipiak, E. & Lemańska-Lewandowska, E. (2015). Możliwości rozwijania myślenia i uczenia się dzieci poprzez stawianie zadań rozwojowych [Possibilities of Developing Children’s Thinking and Learning by Setting Developmental Tasks]. In: E. Filipiak (ed.), Nauczanie rozwijające we wczesnej edukacji według L.S. Wygotskiego. Od teorii do zmiany w praktyce [Developmental Teaching in Early Childhood Education According to L.S. Vygotsky. From Theory to Change in Practice] (pp. 43–49). Bydgoszcz: Agencja Reklamowo-Wydawnicza Art Studio.
Garbula, J.M. (2016). Szkolna edukacja w perspektywie ideologii edukacyjnych [School Education in the Perspective of Educational Ideologies]. In: E. Skrzetuska & M. Jurewicz (eds.), Edukacja wczesnoszkolna w warunkach zmiany społecznej i kulturowej [Early School Education in the Context of Social and Cultural Change] (pp. 42–54). Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Grzeszkiewicz, B. (2006). Szansa na edukację, czy jej brak [A chance for Education or Lack Thereof ]. In: B. Grzeszkiewicz (ed.), Współczesność i przyszłość edukacji elementarnej [Contemporary and Future Elementary Education] (pp. 45–55). Szczecin: PRINT GROUP.
Grzeszkiewicz, B. (2015). Zabawa swobodna – niedoceniane źródło wiedzy o dziecku [Free Play – an Underestimated Source of Knowledge about the Child]. In: E. Ogrodzińska-Mazur, U. Szuścik & A. Minczanowska (eds.), Edukacja małego dziecka. Przemiany rodziny i jej funkcji [Education of a Small Child. Transformation of the Family and Its Functions], Vol. 7 (pp. 197–208). Kraków: Impuls.
Guz, S. (2001). Znaczenie metody Marii Montessori dla rozwoju integracji sensoryczno-motorycznej u dzieci w wieku przedszkolnym [The Importance of Maria Montessori’s Method for the Development of Sensory-Motor Integration in Preschool Children]. In: S. Guz (ed.), Edukacja przedszkolna na przełomie tysiącleci. Wybrane zagadnienia [Preschool Education at the Turn of the Millennium. Selected Issues] (pp. 137–151). Warszawa: Wydawnictwo WSP TWP.
Guz, S. (2010). Wczesna edukacja dzieci – stan, potrzeby i kierunki przemian [Early Childhood Education – Status, Needs and Directions of Changes]. In: S. Guz & I. Zwierzchowska (eds.), O pomyślny start szkolny dziecka [For a Successful School Start for a Child] (pp. 29–41). Warszawa: Wydawnictwo WSP TWP.
Guz, S. (2015). Edukacja w systemie Marii Montessori. Wybrane obszary kształcenia [Education in the Maria Montessori System. Selected Areas of Training], Vol. 1. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Guz, S. (2016). Wartość swobodnej aktywności zabawowej dzieci [The value of Children’s Free Play]. In: A. Karpińska, M. Zińczuk & P. Remża (eds.), Edukacja wobec niepowodzeń i szans ich minimalizacji [Education in the Face of Failures and Chances of Minimizing Them] (pp. 263–277). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Huizinga, J. (2007). Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury [Homo Ludens], transl. M. Kurecka & W. Wirpsza. Warszawa: Aletheia.
Jelinek, J.A. (2018). Dziecko konstruktorem. Rozwijanie zadatków uzdolnień technicznych u dzieci przedszkolnych i uczniów klas I–III [Child as a Constructor. Developing Technical Potential in Preschool Children and Students of Grades 1–3]. Kraków: Wydawnictwo CEBP.
Kielar-Turska, M. (2005). Zamiany rozwojowe w okresie dzieciństwa [Developmental Changes during Childhood]. Wychowanie w Przedszkolu, 3, 4–11.
Kubicka, D. (2003). Twórcze działania dziecka w sytuacji zabawowo-zadaniowej [Creative Activities of a Child in a Play and Task Situation]. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Kubicka, D. (2013). Twórcze przedszkolaki w percepcji rodziców i nauczycieli [Creative Preschoolers as Perceived by Parents and Teachers]. Psychologia Rozwojowa, 18(3), 87–108. DOI: 10.4467/20843879PR.13,018.1472.
Limont, W. (1997). Możliwości rozwijania wyobraźni twórczej dzieci i młodzieży [Possibilities of Developing Creative Imagination in Children and Youth]. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Przetacznik-Gierowska, M. (1993). Świat dziecka. Aktywność – poznanie – środowisko [Child’s World. Activity – Cognition – Environment]. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Szuścik, U. (2019). Bazgrota w twórczości plastycznej dziecka [Scribbling in the Art of a Child]. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Uszyńska-Jarmoc, J. (2003). Twórcza aktywność dziecka. Teoria – rzeczywistość – perspektywy rozwoju [Creative Activity of the Child. Theory – Reality – Developmental Prospects]. Białystok: Trans Humana.
Uszyńska-Jarmoc, J. (2003). Typy myślenia a sukces szkolny [Thinking Types and School Success]. In: R. Piwowarski (ed.), Dziecko. Sukcesy i porażki [Child. Successes and Failures] (pp. 122–138). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Autor zgodnie z zaleceniem MNiSW, by przeciwdziałać praktykom „ghostwriting” i „guest authorship” składając tekst dołącza oświadczenie Autora/Autorów, w którym deklaruje wkład każdego z Autorów w powstawanie publikacji. Własnoręcznie podpisane oświadczenie należy przesłać na adres redakcji:
Joanna Skibska | w formie skanu przesłać poprzez system OJS (biblioteka wydawcy).
Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów w związku z publikacją artykułu na łamach czasopisma Konteksty Pedagogiczne oraz nie otrzymują gratyfikacji finansowej za opublikowanie tekstu. Redakcja zastrzega sobie prawo do wprowadzania niewielkich zmian w artykułach, które nie mają wpływu na merytoryczną stronę publikacji.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawnictwo Libron autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Wydawnictwo Libron posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Tekst jest udostępniany w internecie na licencji CC-BY-SA