Wstęp do kształcenia nauczycieli w ramach edukacji drugiej szansy z autorefleksyjnej perspektywy analizy dyskursywnej i etnometodologii

Abstrakt

Badania nad właściwościami środowiska edukacyjnego w szkołach drugiej szansy znajdują zastosowanie jako element wypracowania efektywniejszych narzędzi pozwalających na włączenie grup zmarginalizowanych do udziału w rynku pracy i zapewnienie im lepszych warunków socjalno-ekonomicznych. W edukacji drugiej szansy nauczycielom w szkołach podstawowych i średnich przydziela się rolę, do której w ramach swojego kształcenia zawodowego i dotychczasowej praktyki pedagogicznej nie byli przygotowywani, a która wymaga od nich przewartościowania zakresu kompetencji. Celem artykułu jest nakreślenie jednej z możliwych perspektyw teoretyczno-metodologicznych kształcenia nauczycieli w ramach edukacji drugiej szansy, uwzględniającej ich funkcjonowanie w aktualnych warunkach, z ich pozycji, z wykorzystaniem narzędzi autorefleksji, zwłaszcza dzienników lekcyjnych, jako obrazu ich codziennej praktyki edukacyjnej. Zastosowanie analizy dyskursywnej i etnometodologii stanowi bardzo efektywny sposób przekazywania wiedzy o konstruowaniu ram tożsamościowych i praktyk samopoznania oraz zarządzania procesami kształcenia, biorąc pod uwagę cechy odrębne ich uczestników, wrażliwość na odmienność i wyjątkowość potencjału jednostek, w toku nieustannego dynamicznego rozwoju i zmian. Zaproponowano model obrazujący pozycję nauczyciela w ramach edukacji drugiej szansy w pięciu wymiarach: 1) autoidentyfikacja, 2) autodeterminacja, 3) autointerpretacja, 4) samodoskonalenie, 5) autoinspiracja. Poszczególne wymiary funkcjonują jako pola dyskretne, z własnym życiem i dynamiką, nie wykluczają jednak wzajemnych powiązań.