Słowa kluczowe
czynniki ryzyka
profilaktyka
wczesne wspomaganie rozwoju
zaburzenia zachowania i emocji
integracja sensoryczna
Jak cytować
Abstrakt
Zaburzenia przetwarzania sensorycznego występują u ok. 5–15% dzieci niewykazujących innych trudności w rozwoju. Ze względu na możliwe do uzyskania efekty terapii, jakie daje wczesna interwencja, wciąż badane są czynniki ryzyka oraz symptomy zaburzenia pojawiające się we wczesnym etapie rozwoju dziecka. Posługując się metodą analizy dokumentów, przestudiowano 305 kwestionariuszy wywiadów oraz arkuszy diagnoz dzieci z rozpoznaniem dysfunkcji integracji sensorycznej. W artykule przedstawiono częstotliwość występowania czynników pre-, peri- i postnatalnych w badanej grupie oraz porównano je z doniesieniami z badań zagranicznych. Wykazano zbieżność wskaźników wyróżniających się w badanej grupie z dotychczasową wiedzą na temat etiologii zaburzeń przetwarzania sensorycznego oraz wskazano możliwe dalsze kierunki badań.
Bibliografia
Acevedo, B.P., Aron, E.N., Aron, A., Sangster, M.D., Collins, N. i Brown, L.L. (2014). The highly sensitive brain: an fMRI study of sensory processing sensitivity and response toothers’ emotions. Brain and Behavior, 4(4).
Ayres, A.J. (2020). Dziecko a integracja sensoryczna. Gdańsk: Grupa Wydawnicza Harmonia.
Ayres, A.J. (2021). Integracja sensoryczna a zaburzenia uczenia się. Gdańsk: Grupa Wydawnicza Harmonia.
Chojak, M. (2019). Neuropedagogika, neuroedukacja i neurodydaktyka. Fakty i mity. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Cieszyńska-Rożek, J. (2020). Neurobiologiczne podstawy rozwoju poznawczego – ruch. Kraków: Centrum Metody Krakowskiej.
Cozolino, L.J. (2002). Neuronauka w psychoterapii. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Critchley, H.D. i Garfinkel, S.N. (2017). Interoception and emotion. Current Opinion in Psychology, 17.
Euro-Peristat (2019). Europejski raport dotyczący zdrowia okołoporodowego. Pobrano z: https://www.europeristat.com/index.php/reports/ephr-2019.html [dostęp: 10.05.2023].
Gagat-Matuła, A. (2021). Integracja sensoryczna jako terapia wspomagająca rozwój dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu z nadwrażliwością dotykową. W: K. Plutecka i A.K. Czyż (red.), Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci. Konteksty terapeutyczne i praktyczne rozwiązania. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Galiana-Simal, A., Vela-Romero, M., Romero-Vela V. i in. (2020). Sensory processing disorder: Key points of a frequent alteration in neurodevelopmental disorders. Cogent Public Health, 7.
Goddard-Blythe, S. (2010). Harmonijny rozwój dziecka, tłum. P. Karpowicz. Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki.
Grzesiak, J. (2016). Integracja sensoryczna – metoda wspomagająca rozwój dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym. W: Z. Palak i M. Wójcik (red.), Terapia pedagogiczna dzieci ze specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi. Nowe oblicza terapii w pedagogice specjalnej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Keuler, M.M., Schmidt, N.L., Van Hulle, C.A., Lemery-Chalfant, K. i Goldsmith, H.H. (2011). Sensory Over-Responsivity: Prenatal Risk Factors and Temperamental Contributions. Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics, 7.
Kiesling, U. (2017). Integracja sensoryczna w dialogu, tłum. E. Skowrońska. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Klecka, M. i Palicka, I. (2018). Trauma rozwojowa u dzieci – perspektywa neurorozwojowa. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Rozważania, Praktyka, 2.
Koomar, J., Kranovitz, C., Szklut, S., Balzer-Martin, L., Haber, E. i Sava, D.I. (2019). Integracja sensoryczna. Odpowiedzi na pytania zadawane przez nauczycieli. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Koscinski, C. (2019). Interwencje sensoryczno-motoryczne. Gdańsk: Grupa Wydawnicza Harmonia.
Kranovitz, C.S. (2012). Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Lionetti, F., Pastore, M., Moscardino, U., Nocentini, A., Pluss, K. i Pluss, M. (2019). Sensory processing sensitivity and its association with personality traits and affect: A meta-analysis. Journal of Research in Personality, 81.
Łobocki, M. (2009). Metody i techniki badań pedagogicznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Maas, V.F. (2020). Uczenie się przez zmysły. Gdańsk: Grupa Wydawnicza Harmonia.
Majewska, J., Majewski, A., Parakiewicz, A. i Zaorska, M. (2016). Integracja sensoryczna w dialogu z psychomotoryką. Teoria i praktyka wspomagania rozwoju poprzez ruch. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.
Miller, L.J. (2016). Dzieci w świecie doznań. Jak pomóc dzieciom z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego? Gdańsk: Harmonia Universalis.
Odowska-Szlachcic, B. (2021). Integracja sensoryczna w autyzmie. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Przyrowski, Z. (2012). Integracja sensoryczna. Wprowadzenie do teorii, diagnozy i terapii. Warszawa: Wydawnictwo Empis.
Pufund, D. (2019). „Zrozumieć niepojęte” – specyfika odbioru i oceny bodźców sensorycznych u dzieci ze spektrum autyzmu. Kultura i Wychowanie, 16(2).
Ryckman, J., Hilton, C., Rogers, C. i Pineda, R. (2017). Sensory Processing Disorder in Preterm Infants during Early Childhood and Relationships to Early Neurobehavior. Early Human Development, 113.
Shochat, T., Tzischinsky, O. i Engel-Yeger, B. (2009). Sensory hypersensitivity as a contributing factor in the relation between sleep and behavioral disorders in normal schoolchildren. Behavioral Sleep Medicine, 7.
Szmalec, J. (2021). Metody terapeutyczne stosowane w pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością. Ruch i rozwój. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Wiśniewska, M. (2017). Trudności w zakresie przetwarzania bodźców zmysłowych u małych dzieci – wskazania do diagnozy i terapii. W: A. Mikler-Chwastek (red.), Trudności w uczeniu się i zaburzenia zachowania występujące u małych dzieci. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Wiśniewska, M. (2021). Codzienne programy aktywności sensorycznych (PAS) w ramach diety sensorycznej. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Zamariola, G., Frost, N., Van Oost, A., Corneille, O. i Luminet, O. (2019). Relationship between interoception and emotion regulation: new evidence from mixed methods. Journal of Affective Disorders, 246.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2023 Konteksty Pedagogiczne