Słowa kluczowe
integracja sensoryczna
niedojrzałość neuromotoryczna
reakcje równoważne
kontrola postawy
propriocepcja
metody wsparcia dzieci z grupy ryzyka dysleksji
Jak cytować
Abstrakt
Dysleksja to specyficzne trudności w uczeniu się, objawiające się niemożnością płynnego opanowania czytania i pisania. Jest wiele teorii wyjaśniających przyczyny występowania dysleksji. Do najnowszych poglądów zalicza się przekonanie, że istnieje ścisły związek między występowaniem specyficznych trudności w uczeniu się a zaburzeniami integracji sensorycznej. Należy podkreślić zależność między czytaniem i pisaniem a percepcją słuchową i wzrokową, umiejętnościami równoważnymi, kontrolą postawy, propriocepcją. Dysleksja wynikać może również z niedojrzałości neuromotorycznej i niewyhamowanych odruchów niemowlęcych, takich jak asymetryczny toniczny odruch szyi, symetryczny toniczny odruch szyi czy toniczny odruch błędnikowy. Niewyhamowane odruchy niemowlęce przyczyniają się m.in. do nieumiejętności przekraczania linii środkowej ciała, trudności w integracji prawej i lewej oraz górnej i dolnej strony ciała, negatywnie wpływają na percepcję wzrokową, słuchową, umiejętności równoważne, kontrolę postawy. Ważną rolę w procesie edukacji odgrywa nauczyciel wychowania przedszkolnego. Na podstawie występujących u dziecka objawów potrafi on dobrać odpowiednie ćwiczenia i programy terapeutyczne minimalizujące skutki niedojrzałości neuromotorycznej, zaburzeń integracji sensorycznej, poprawiające funkcje psychoruchowe, niezbędne w procesie nauki czytania i pisania. Im wcześniej zostanie rozpoczęty proces terapeutyczny, tym bardziej objawy dysleksji mogą zostać zminimalizowane.
Bibliografia
American Academy of Pediatrics (2012). Sensory Integration Therapies for Children With Developmental and Behavioral Disorders. Pediatrics, 129(6), 1186‒1189.
Ayres, A.J. (2018). Integracja sensoryczna a zaburzenia uczenia się, tłum. J. Okuniewicz. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Barela, A.M., Barela, J.A., Rinaldi, N.M. i de Toledo, D.R. (2009). Influence of Imposed Optic Flow Characteristics and Intention on Postural Responses. Motor Control, 13(2), 119‒129. DOI: 10.1123/mcj.13.2.119.
Barela, J.A., Dias, J.L., Godoi, D., Viana, A.R. i Freitas Jr., P.B. (2011). Postural Control and Automaticity in Dyslexic Children: The Relationship between Visual Information and Body Sway. Research in Developmental Disabilities, 32, 1814‒1821. DOI:10.1016/j.ridd.2011.03.011.
Barela, J.A., Jeka, J.J. i Clark, J.E. (2003). Postural Control in Children: Coupling to Dynamic Somatosensory Information. Experimental Brain Research, 150, 434–442. DOI: 10.1007/s00221-003-1441-5.
Barth, A.E., Denton, C.A., Stuebing, K.K., Fletcher, J.M., Cirino, P.T., Francis, D.J. i Vaughn, S. (2010). A Test of the Cerebellar Hypothesis of Dyslexia in Adequate and Inadequate Responders to Reading Intervention. Journal of the International Neuropsychological Society, 16(3), 526–536. DOI: 10.1017/s1355617710000135.
Berne, S.A. (2003). The Primitive Survival Reflexes. Journal of Optometric Vision Development, 34(2), 83‒85.
Bilbilaj, S., Aranit, G. i Fatlinda, S. (2017). Measuring Primitive Reflexes in Children with Learning Disorders. European Journal of Multidisciplinary Studies, 5(1), 285. DOI:10.26417/EJMS.V5I1.P285-298.
Bogdanowicz, M. (2012). Ryzyko dysleksji, dysortografii i dysgrafii. Skala Ryzyka Dysleksji wraz z normami dla klas I i II. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Fernandez, V.G., Stuebing, K., Juranek, J. i Fletcher, J.M. (2013). Volumetric Analysis of Regional Variability in the Cerebellum of Children with Dyslexia. Cerebellum, 12, 906–915. DOI: 10.1007/s12311-013-0504-9.
Freitas Jr., P.B. i Barela, J.A. (2004). Postural Control as a Function of Self- and Object-motion Perception. Neuroscience Letters, 369(1), 64‒68. DOI: 10.1016/j.neulet.2004.07.075.
Goddard, S. (2004). Odruchy, uczenie i zachowanie – klucz do umysłu dziecka, tłum. M. Macińska. Warszawa: Międzynarodowy Instytut Neurokinezjologii Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów.
Goddard Blythe, S. (2011a). Dojrzałość neuromotoryczna jako wskaźnik gotowości rozwojowej do nauki. Raport z wdrożenia Baterii Neuromotorycznych Testów oraz Programu Ruchu Rozwijającego w szkołach w Northumberland i Berkshire. W: E.M. Kulesza (red.), Ruch, wzrok, słuch – podstawa uczenia się; Movement, vision, hearing – the basis of learning (s. 25‒40). Warszawa: Wydawnictwo APS im. M. Grzegorzewskiej.
Goddard Blythe, S. (2011b). Jak osiągać sukcesy w nauce? Uwaga, równowaga i koordynacja, tłum. M. Trzcińska. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Goddard Blythe, S. (2013). Jak ocenić dojrzałość dziecka do nauki?, tłum. M. Macińska. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Goddard Blythe, S. (2015). Niedojrzałość neuromotoryczna dzieci i dorosłych, tłum. T. Śliwowski. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Goswami, U. (2015). Sensory Theories of Developmental Dyslexia: Three Challenges for Research. Nature Reviews. Neuroscience, 16(1), 43–54. DOI: 10.1038/nrn3836.
Goulème, N., Villeneuve, P., Gérard, Ch.-L., Peyre, H. i Bucci, M.P. (2017). Influence of Both Cutaneous Input from the Foot Soles and Visual Information on the Control of Postural Stability in Dyslexic Children. Gate & Posture, 56, 141‒146. DOI: 10.1016/j.gaitpost.2017.04.039.
Grzywniak, C. (2010). Wpływ postaci uporczywych odruchów śladowych na wzrost trudności szkoły. Szkoła Specjalna, 2, 98–112.
Hazzaa, N., Shalaby, A., Hassanein, S., Naeem, F., Khattab, A. i Metwally, N. (2021). Assessment of Balance Functions and Primitive Reflexes in Children With Learning Disability. Ain Shams Medical Journal, 72(1), 97‒103. DOI: 10.21608/asmj.2021.167357
Instytut Badań Edukacyjnych (2014). Nowe trendy w diagnozie specyficznych zaburzeń uczenia się: dysleksja i zaburzenia językowe SLI. Pobrane z: https://www.ibe.edu.pl/ pl/media-prasa/aktualnosci-prasowe/430-nowe-trendy-w-diagnozie-specyficznych-zaburzen-uczenia-sie-dysleksja-i-zaburzenia-jezykowe-sli [dostęp: 15.01.2022].
Jordan-Black, J.A. (2005). The Effects of the Primary Movement Programme on the Academic Performance of Children Attending Ordinary Primary School. Journal of Research in Special Educational Needs, 5(3), 101–111. DOI: 10.1111/j.1471-3802. 2005.00049.x.
Kranowitz, C.S. (2012). Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie, tłum. A. Sawicka-Chrapkowicz. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Laprevotte, J., Papaxanthis, Ch., Saltarelli, S., Quercia, P. i Gaveau, J. (2021). Movement Detection Thresholds Reveal Proprioceptive Impairments in Developmental Dyslexia. Scittific Reports, 11(1), 299. DOI: 10.1038/s41598-020-79612-4.
McEvoy, M. (2003). The Role of Persistent Primitive Reflexes in Learning Difficulties: An Evaluation of a New Causal Theory of Dyslexia. Doctoral dissertation. Dublin: Trinity College.
McPhillips, M., Hepper, P.G. i Mulhern, G. (2000). Effects of Replicating Primary-Reflex Movements on Specific Reading Difficulties in Children: A Randomised, Double-Blind, Controlled Trial. Lancet, 355(9203), 537. DOI: 10.1016/s0140-6736(99)02179-0.
McPhillips, M. i Jordan-Black, J.A. (2007). Primary Reflex Persistence in Children with Reading Difficulties (Dyslexia). A Cross-Sectional Study. Neuropsychologia, 45, 748–754. DOI: 10.1016/j.neuropsychologia.2006.08.005.
McPhillips, M. i Sheehy, N. (2004). Prevalence of Persistent Primary Reflexes and Motor Problems in Children with Reading Difficulties. Dyslexia, 10(4), 316‒338. DOI.org/10.1002/dys.282.
Mikler-Chwastek, A. (2017). Ryzyko dysleksji rozwojowej u dzieci w wieku przedszkolnym. W: A. Mikler-Chwastek (red.), Trudności w uczeniu się i zaburzenia zachowania występujące u małych dzieci (s. 57‒71). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Miller, L.J. (2016). Dzieci w świecie doznań. Jak pomóc dzieciom z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego, tłum. A. Pałynyczko-Ćwiklińska. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Nicolson, R.I. i Fawcett, A.J. (2019). Development of Dyslexia: The Delayed Neural Commitment Framework. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 13, 1–16. DOI: 10.3389/fnbeh.2019.00112.
Nicolson, R.I., Fawcett, A.J. i Dean, P. (2001). Developmental Dyslexia: The Cerebellar Deficit Hypothesis. Trends in Neurosciences, 24, 508‒511. DOI: 10.1016/ S0166-2236(00)01896-8.
Nunzi, M., Sylos Labini, F., Meli, A., Baldi, S., Tufarelli, D. i Di Brina, C. (2018). Static Balance Performance and Sensory Integration Abilities Children with Dyslexia and Developmental Coordination Disorder. W: H.P. Silva, L. Constantine, M.J. Escalona, A.J. Ramirez i M. Helfert (red.), Proceedings of the 2 International Conference on Computer-Human Interaction Research and Application (s. 150‒155). Seville. DOI: 10.5220/0006930601500155.
Pozzo, T., Vernet, P., Creuzot-Garcher, C., Robichon, F., Bron, A. i Quercia, P. (2006). Static Postural Control in Children with Developmental Dyslexia. Neuroscience Letters, 403(3), 211–215. DOI: 10.1016/j.neulet.2006.03.049.
Przyrowski, Z. (2001). Podstawy diagnozy i terapii integracji sensorycznej. W: C. Szmigiel (red.), Podstawy diagnostyki i rehabilitacji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej (s. 123‒161). Kraków: Wydawnictwo AWF.
Raberger, T. i Wimmer, H. (2003). On the Automaticity/Cerebellar Deficit Hypothesis of Dyslexia: Balancing and Continuous Rapid Naming in Dyslexic and ADHD Children. Neuropsychologia, 41(11), 1493‒1497. DOI: 10.1016/ s0028-3932(03)00078-2.
Ramus, F. (2003). Developmental Dyslexia: Specific Phonological Deficit or General Sensorimotor Dysfunction? Neurobiology, 13(2), 212–218. DOI: 10.1016/ s0959-4388(03)00035-7.
Reynolds, Ch. i Reynolds, K.S. (2010). A Study of the Effectiveness of Sensory Integration Therapy on Neuro-Physiological Development. The British Institute for Learning Development Dubai, 7, 1‒19.
Reynolds, D., Nicolson, R.I. i Hambly, H. (2003). Evaluation of an Exercise-based Treatment for Children with Reading Difficulties. Dyslexia: An International Journal of Research and Practice, 9(1), 48–71. DOI: 10.1002/dys.235.
Rochelle, K.S.H. i Talcott, J.B. (2006). Impaired Balance in Developmental Dyslexia? A Meta-Analysis of the Contending Evidence. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47, 1159–1166. DOI: 10.1111/j.1469-7610.2006.01641.x.
Skonieczna-Żydecka, K., Bloch, M., Kąkol, M., Pierzak-Sominka, J. i Adler, G. (2015). Wpływ zaburzeń integracji sensorycznej na umiejętności szkolne u dzieci neurotypowych. Integracja Sensoryczna, 15(2), 17‒25.
Stein, J. (2019). The Current Status of the Magnocellular Theory of Developmental Dyslexia. Neuropsychologia, 130, 66–77. DOI: 10.1016/j.neuropsychologia.2018.03.022.
Souchard, P. (red.). (2011). Fizjoterapeutyczna metoda Globalnych Wzorców Posturalnych, tłum. A. Pirowska i A. Szumiec. Wrocław: Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner.
Steuden, M. (2011). Struktura i funkcje układu nerwowego. W: Ł. Domańska, A.R. Borkowska (red.), Podstawy neuropsychologii klinicznej (s. 41‒92). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Stoffregen, T.A., Hove, P., Schmit, J. i Bardy, B.G. (2006). Voluntary and Involuntary Postural Responses to Imposed Optic Flow. Motor Control, 10(1), 24‒33. DOI: 10.1123/MCJ.10.1.24.
Stoodley, C.J. (2014). Distinct Regions of the Cerebellum Show Gray Matter Decreases in Autism, ADHD, and Developmental Dyslexia. Frontiers in System Neuroscience, 8(92). DOI: 10.3389/fnsys.2014.00092.
Stoodley, C.J., Fawcett, A.J., Nicolson, R.I. i Stein, J.F. (2005). Impaired Balancing Ability in Dyslexic Children. Experimental Brain Research, 167(3), 370–380. DOI: 10.1007/s00221-005-0042-x.
Stoodley, C.J. i Stein, J.F. (2013). Cerebellar Function in Developmental Dyslexia. Cerebellum, 12, 267–276. DOI: 10.1007/s12311-012-0407-1.
Szmalec, J. (2019). Efektywność terapii integracji sensorycznej w usprawnianiu rozwoju ruchowego i kształtowaniu gotowości szkolnej dzieci 5‒6-letnich. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Trempała, J. (red.). (2011). Psychologia rozwoju człowieka. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Vasta, R., Marshall, M.H. i Scott, M. (2000). Psychologia dziecka, tłum. M. Babiuch. Warszawa: Wydawnictwo WSiP.
Viana, A.R., Razuk, M., de Freitas, P.B. i Barela, J.A. (2013). Sensori Motor Integration in Dyslexic Children under Different Sensory Stimulations. Plos One, 16(8), 1–10. DOI: 10.1371/journal.pone.0072719.
Vicari, S., Marotta, L., Menghini, D., Molinari, M. i Petrosini, L. (2003). Implicit Learning Deficit in Children with Developmental Dyslexia. Neuropsychologia, 41(1), 108–114. DOI: 10.1016/s0028-3932(02)00082-9.
Vieira, S., Quercia, P., Michel, C., Pozzo, T. i Bonnetblanc, F. (2009). Cognitive Demands Impair Postural Control in Developmental Dyslexia: A Negative Effect That Can Be Compensated. Neuroscience Letters, 462, 125‒129. DOI: 10.1016/j. neulet.2009.06.093.
Viholainen, H., Aro, M., Ahonen, T., Crawford, S., Cantell, M. i Kooistra, L. (2011). Are Balance Problems Connected to Reading Speed or the Familial Risk of Dyslexia? Developmental Medicine & Child Neurology, 53(4), 350–353. DOI.org/10.1111/j.1469-8749. 2010.03856.x.
Quercia, P., Demougeot, L., Dos Santos, M. i Bonnetblanc, F. (2011). Integration of Proprioceptive Signals and Attentional Capacity during Postural Control Are Impaired but Subject to Improvement in Dyslexic Children. Experimental Brain Research, 209(4), 599–608. DOI: 10.1007/s00221-011-2593-3.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2023 Konteksty Pedagogiczne