Abstract
Autism spectrum disorder is typically characterized by deficits in the ability to initiate and maintain reciprocal social interaction and social communication. The development of communication skills of a child with autism is crucial because it prevents or reduces the intensity and frequency of disruptive or aggressive behavior. In addition, the lack of opportunities to develop communication in early childhood may inflict a serious risk of other problems in adulthood. The text is devoted to the selected methods of diagnosis and therapy, based on scientific evidence, and currently used in Poland. The most used instru-ments for diagnosing autism spectrum disorder are the ADOS-2 (standardized “Autism Diagnostic Observation Schedule – Second Edition”) and ADI-R (comprehensive, standardized, and semi-structured “Autism Diagnostic Interview – Revised”). In Poland, the Psychoeducational Profile PEP-3-PL is used to carry out a functional diagnosis. The most scientifically researched and effective methods of therapy in the field of communication of an autistic child include PECS (Picture Exchange Communication System) and ESDM (The Early Start Denver Model). It is important to be aware of the different quality of diagnostic and therapeutic approaches and the activities of professionals. The most important thing, however, is to properly diagnose the abilities and needs of an autistic child and to introduce educational and therapeutic communication interactions as early as possible.
References
Błeszyński, J.J. (2009). Czy echolalia w autyzmie jest problemem komunikacyjnym? W: B. Winczura (red.), Autyzm. Na granicy zrozumienia (s. 101–108). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Błeszyński, J.J. (1998). Mowa i język dzieci z autyzmem. Wybrane zagadnienia. Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku.
Błeszyński, J.J. i Bobkowcz, L. (1997). Echolalia jako jedna ze specyficznych cech mowy dziecka autystycznego. Psychologia Wychowawcza, 3, 251–257.
Bobkowicz-Lewartowska, L. (2000). Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Cempa-Włodarczyk, K. (2016). Echolalia: zabawa słowem czy zaburzenie mowy? (na przykładzie zachowań językowych autystycznej dziewczynki). Słowo. Studia językoznawcze, 7. DOI: 10.15584/slowo.2016.7.12.
Chojnicka, I., de Ines, M. i Kwasiborska-Dudek, J. (2020). Zaburzenia ze spektrum autyzmu – kryteria diagnostyczne, uwarunkowania genetyczne i neurobiologiczne. W: J. Kwasiborska-Dudek i D. Emiluta-Rozya (red.), Diagnoza i terapia logopedyczna małego dziecka z zaburzeniem ze spektrum autyzmu (ASD) (s. 15–32). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Chojnicka, I. i Płoski, R. (2012a). Polska wersja narzędzia obserwacyjnego do diagnozowania autyzmu ADOS. Psychiatria Polska, XLVI(5), 781–789.
Chojnicka, I. i Płoski, R. (2012b). Polska wersja wywiadu do diagnozowania autyzmu ADI-R (Autism Diagnostic Interview – Revised). Psychiatria Polska, XLVI(2), 249–259.
Howlin, P., Savage, S., Moss, P., Tempier, A. i Rutter, M. (2014). Cognitive and language skills in adults with autism: a 40-year follow-up. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 55(1), 49–58.
ICD-11. https://icd.who.int/browse11/l-m/en#/http%3a%2f%2fid.who.int%2ficd%2fentity%2f437815624 [dostęp: 13.04.2023].
Information Autism. https://www.informationautism.org/autism-interventions/our-evaluations-interventions [dostęp: 13.04.2023].
Kotlicka-Antczak, M. (2010). Autyzm? Nie tylko dziecięcy – zaburzenia autystyczne w okresie adolescencji i wczesnej dorosłości. W: T. Pietras, A. Wituska i P. Gałecki (red.), Autyzm – epidemiologia, diagnoza i terapia (s. 143–166). Wrocław: Wydawnictwo Continuo.
Leopold, M.A. (2001). Rozumienie pojęcia kompetencja emocjonalna. Polskie Forum Psychologiczne, 1(6), 2, 155–182.
Lord, C., Rutter, M., DiLavore, P.C., Risi, S., Gotham, K., Bishop, S.L., Luyster, R.J. i Guthrie, W. (2017). Podręcznik ADOS-2 (Autism Diagnostic Observation Schedule, Second Edition), polska adaptacja I. Chojnicka, E. Pisula. Hogrefe.
Nęcki, Z. (1992). Komunikowanie interpersonalne. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum.
PEP-3-PL. https://www.pep3.pl/opis-testu [dostęp: 13.04.2023].
Pisula, E. (2012). Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Pisula E. (2019). PEP-3-PL. Profil Psychoedukacyjny. Wydanie 3 – Wersja polska. Podręcznik diagnosty. Warszawa: EduProf.
Pracownia Testów Psychologicznych. https://www.practest.com.pl/kontakt [dostęp: 13.04.2023].
Przybyla, O. (2016). Zaburzenie rozwoju koordynacji – dyspraksja. Przegląd badań. Logopedia Silesiana, 5, 227–248.
Rogers, S.J., Dawson, G. i Vismara, L.A., (2015). Metoda wczesnego startu dla dziecka z autyzmem (ESDM). Jak wykorzystywać codzienne aktywności, aby pomóc dzieciom tworzyć więzi, komunikować się i uczyć. Tłum. A. Owsiak. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rogers, S.J., Estes, A., Lord, C., Vismara, L.A., Winter, J., Fitzpatrick, A., Guo, M. i Dawson, G. (2012). Effects of a Brief Early Start Denver model (ESDM)-based Parent Intervention on Toddlers at Risk for Autism Spectrum Disorders: A Randomized Controlled Trial. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 51(10), 1052–1065. DOI: 10.1016/j.jaac.2012.08.003.
Rynkiewicz, A., King, B., Kalisz, K., Słopień, A., Janas-Kozik, M. i Łucka, I. (2018). Kompetentni użytkownicy i standardy użytkowania wywiadu do diagnozowania autyzmu ADI-R (Autism Diagnostic Interview – Revised) oraz protokołu obserwacji do diagnozowania zaburzeń ze spektrum autyzmu ADOS-2 (Autism Diagnostic Observation Schedule, Second Edition). Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 18(4), 399–404. DOI: 10.15557/PiPK.2018.0047.
Simon-Baron, C., Leslie, A.M. i Frith, U. (1985). Does the autistic child have a “theory of mind”? Cognition, 21(1), 37–46.
Skudrzykowa, A. i Urban, K. (2000). Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej. Warszawa: Spółka Wydawniczo-Księgarska.
Doroszewski, W. (red.). Kompetencja. https://sjp.pwn.pl/doroszewski/kompetencja; 5441246.html [dostęp: 21.03.2023].
Wardyn, M. i Gałkowski, T. (2002). Echolalia u dzieci z autyzmem i jej rozwojowe uwarunkowania. Audiofonologia, t. XXI. Gdańsk: Specjalny Ośrodek Szkolno-Terapeutyczny dla Dzieci i Młodzieży z Autyzmem, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright (c) 2023 Pedagogical Contexts