Słowa kluczowe
twórczość plastyczna dzieci
ruch w rysunkach dzieci
dziecko w wieku przedszkolnym
edukacja przedszkolna
dziecko w wieku wczesnoszkolnym
kształcenie wczesnoszkolne
Jak cytować
Abstrakt
W artykule podjęto rozważania teoretyczne, ale także analizy empiryczne – na podstawie badań przeprowadzonych wśród dzieci 5–6-letnich i uczniów edukacji wczesno-szkolnej – nad zagadnieniem trudnej sztuki obrazowania ruchu w rysunku. Analiza 1471 dziecięcych rysunków dowiodła, że badane dzieci na ogół tworzą rysunki, które charakteryzuje brak dynamiki (51,3%), czasem jednak podejmują próby zobrazowania ruchu – mniej lub bardziej udane. Najczęściej dzieci czynią to poprzez zgięcie kończyny, inne ułożenie ciała, czasem stosują zróżnicowanie wielkości sylwetek i sugerują ruch za pomocą strzałek, kresek lub smug podkreślających dynamizm sytuacji, rzadziej zaznaczają ujęcie profilowe i zgięcie korpusu ciała. Ba-dania wykazały również, że płeć jest czynnikiem różnicującym umiejętność obrazowania ruchu w rysunku – dziewczynki na ogół radziły sobie z tym lepiej niż chłopcy. Porównanie umiejętności ujmowania ruchu w rysunku współczesnych dzieci z wynikami badań innych badaczy wskazuje na to, że dzieci badane przez autorkę częściej niż te badane przez Stefana Szumana czy Bolesława Hornowskiego podejmowały w rysunkach próby przedstawiania ruchu. Ogólnie rzecz biorąc, dla dziecka, które pragnie wypowiadać się poprzez rysunek, trudności techniczne nie stanowią poważnego problemu, znajduje ono bowiem sposoby, żeby zobrazować ruch.
Bibliografia
Affolter, F. (1997). Spostrzeganie, rzeczywistość, język [Perception, Interaction and Language], transl. T. Duliński. Warszawa: WSiP.
Arnheim, R. (2004). Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka [Art and Visual Perception. A Psychology of the Creative Eye], transl. J. Mach. Gdańsk: Słowo/ Obraz Terytoria.
Chermet-Carroy, S. (2004). Zrozum rysunki dziecka, czyli jak interpretować rysunki małych dzieci [Understanding the Drawings of a Child, or How to Interpret the Drawings of Young Children], transl. J. Kluza. Kraków: Wydawnictwo Ravi.
Didkowska, B. (2015). Rysunek dziecka w wieku od 3 do 12 lat a język wizualny nowych mediów [The Drawing of a Child Aged from 3 to 12 Years and the Visual Language of the New Media]. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Fleck-Bangert, R. (2001). O czym mówią rysunki dzieci. Dostrzeganie i rozumienie zawartych w nich znaków [What Children’s Drawings Tell Us. Interpretation on Children’s Drawing and Children Psychology], transl. M. Jałowiec. Kielce: Jedność.
Hornowski, B. (1970). Badania nad rozwojem psychicznym dzieci i młodzieży na podstawie rysunku postaci ludzkiej [Studies on the Psychic Development of Children and Youth on the Basis of Drawing the Human Figure]. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Jędrzejowska, E. (2010). Kolorystyka prac plastycznych dzieci przedszkolnych [Colouring in Artistic Works of Preschool Children]. In: E. Smak & S. Włoch (eds.), Pedagogika kreatywna wyzwaniem edukacji XXI wieku [Creative Pedagogy – a Challenge to the Education of the 21st Century] (pp. 339–346). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Jędrzejowska, E. (2011). Tematyka twórczości plastycznej dzieci przedszkolnych [The Problem Area of Artistic Creativity of Preschool Children]. In: E. Smak & S. Włoch (eds.), Ku integralności edukacji wczesnoszkolnej [Towards Integrity of Early School Education] (pp. 176–183). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Jędrzejowska, E. (2012). Rozwijanie ekspresji plastycznej dziecka przedszkolnego sposobem kreowania jego podmiotowości [Developing Artistic Expression of Preschool Children by Means of Creating Their Subjectivity]. In: N. Majchrzak, N. Starik & A. Zduniak (eds.), Podmiotowość w edukacji wobec odmienności kulturowych oraz społecznych zróżnicowań [Subjectivity in Education Towards Cultural Diversities and Social Differences] (pp. 49–57). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa.
Jędrzejowska, E. (2014). Twórczość plastyczna dzieci w wieku przedszkolnym. Wybrane aspekty [Artistic Creativity of Children at Preschool Age. Selected Aspects]. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Karczmarczyk, M.A. (2014). Co znaczą rysunki dziecięce? [What Do Child’s Drawings Mean?]. Gdańsk: ANWI.
Kielar-Turska, M. (2001). Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny [The Mid-Childhood. Preschool Age]. In: B. Harwas-Napierała & J. Trempała (eds.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka [Psychology of Human Development. Characteristics of the Periods of Human Life] (pp. 83–129), Vol. 2. Warszawa: PWN.
Krauze-Sikorska, H. (1998). Graficzny świat dziecka [The Graphic World of a Child]. Poznań: ERUDITUS.
Krauze-Sikorska, H. (2006). Edukacja przez sztukę. O edukacyjnych wartościach artystycznej twórczości dziecka [Education Through Art. On Educational Values of Child’s Artistic Creativity]. Poznań: UAM.
Malicki, Z. & Zwolińska, K. (1999). Słownik terminów plastycznychi [A Dictionary of Terms of Fine Art], 5th edition. Warszawa: „Wiedza Powszechna”.
Ligęza, M. (2004). Rysunek dziecka – aspekt diagnostyczny i terapeutyczny [A Child’s Drawing – the Diagnostic and Therapeutic Aspect]. In: M. Knapik & W.A. Sacher (eds.), Sztuka w edukacji i terapii [Art in Education and Therapy]. Kraków: Impuls.
Lowenfeld, V. & Brittain, W. (1977). Twórczość a rozwój umysłowy dziecka [Creative and mental growth], transl. K. Polakowski. Warszawa: PWN.
Löfstedt, U. (1997). Głosy dziecięcych rysunków [Voices of Children’s Drawings], paper delivered in Opole University on 14 October 1997.
Łapot-Dzierwa, K. (2018a). Techniki plastyczne w pracy z dziećmi. Inspirujące propozycje dla nauczycieli edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej [Techniques of Fine Art in Work with Children. Inspiring Propositions for Teachers of Preschool and Early School Education]. Kraków: CEBP Sp. z o.o.
Łapot-Dzierwa, K. (2018b). Tekst literacki jako źródło do twórczości plastycznej dziecka [A Literary Text as a Source of Artistic Creativity of the Child]. In: W. Chęcińska (ed.), Dziecko i sztuka w kontekście wczesnej edukacji [A Child and Art in the Context of Early Education] (pp. 161–169). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Parnowska-Kwiatowska, M. (1960). Bazgrota i rysunek dziecka [Scrawling and Child’s Drawing]. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Popek, S. (1978). Analiza psychologiczna twórczości plastycznej dzieci i młodzieży [Psychological Analysis of Artistic Creativity of Children and Youth]. Warszawa: WSiP.
Popek, S. (1988). Aktywność twórcza dzieci i młodzieży [Artistic Activity of Children and Youth]. Warszawa: WSiP.
Popek, S. (1999). Barwy i psychika. Percepcja, ekspresja, projekcja [Colours and Psyche. Perception, Expression, Projection]. Lublin: UMCS.
Popek, S. (2010). Psychologia twórczości plastycznej [Psychology of Artistic Creativity]. Kraków: Impuls.
Posłuszna-Owcarz, M. (2002). Niepełnosprawność a rysunek [Disability and Drawing]. In: Z. Tarkowski & G. Jastrzębowska (eds.), Człowiek wobec ograniczeń. Niepełnosprawność, komunikowanie, diagnoza, terapia [Man Towards Limitations. Disability, Communicating, Diagnosis, Therapy] (pp. 267–280). Lublin: Wydawnictwo Fundacji „ORATOR”.
Sanmiquel, D. (ed.) (1998). Podręcznik Malarstwa. Perspektywa i Kompozycja [A Handbook of Painting. Perspective and Composition], transl. M. Mach. Łódź: Galaktyka.
Szuman, S. (1990[1927]). Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowej dziecka [Child’s Art. Psychology of Child’s Artistic Creativity]. Warszawa: WSiP.
Szuścik, U. (2016). Edukacja plastyczna dziecka w wieku wczesnoszkolnym – założenia i celowość kształcenia [Art Education of Children at Early School Age – Assumptions and Purposefulness of Educating]. Konteksty Pedagogiczne, 1(6), 57–66.
Szuścik, U. (2019). Bazgrota w twórczości plastycznej dziecka [Scrawling in Child’s Artistic Creativity]. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Tisseron, S. (2006). Dziecko w świecie obrazów: pytania zadaje Brigitte Canuel [A Child in the World of Pictures: Questions Asked by Brigitte Canuel], transl. E. Burakowska. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Wallon, P., Cambier, A. & Egelhard, D. (1993). Rysunek dziecka [The Drawing of a Child], transl. R. Gałkowski. Warszawa: WSiP.
Autor zgodnie z zaleceniem MNiSW, by przeciwdziałać praktykom „ghostwriting” i „guest authorship” składając tekst dołącza oświadczenie Autora/Autorów, w którym deklaruje wkład każdego z Autorów w powstawanie publikacji. Własnoręcznie podpisane oświadczenie należy przesłać na adres redakcji:
Joanna Skibska | w formie skanu przesłać poprzez system OJS (biblioteka wydawcy).
Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów w związku z publikacją artykułu na łamach czasopisma Konteksty Pedagogiczne oraz nie otrzymują gratyfikacji finansowej za opublikowanie tekstu. Redakcja zastrzega sobie prawo do wprowadzania niewielkich zmian w artykułach, które nie mają wpływu na merytoryczną stronę publikacji.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawnictwo Libron autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Wydawnictwo Libron posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Tekst jest udostępniany w internecie na licencji CC-BY-SA