Słowa kluczowe
pedagogia poetycka
język poetycki
Jak cytować
Abstrakt
Poezja stymuluje rozwój procesów poznawczych i w znaczący sposób wpływa na rozwój emocjonalny małego dziecka. Analiza i interpretacja utworów poetyckich odgrywa ważną rolę w opanowaniu poprawnego języka, kształtowaniu i rozwijaniu pamięci, rozwijaniu wyobraźni twórczej dziecka. W dzisiejszych czasach wydaje się konieczne sięganie do wysokoartystycznej poezji o głębokim poetyckim przesłaniu. Takie są wiersze Wisławy Szymborskiej, która uprawia swoistą pedagogię poetycką i zabawę w słowa. Odbiorcami poezji Szymborskiej były pięcioletnie dzieci, dla których wiersze stały się przedmiotem „wielkiej zabawy” i satysfakcji estetycznej. Autorka artykułu od lat prowadzi zajęcia z dziećmi oparte na wysokoartystycznych tekstach literackich Szymborskiej, Miłosza, Herberta, Kulmowej. Zdaniem autorki małe dziecko potrzebuje niekonwencjonalnych przeżyć i doznań, impulsów filozoficznych i wolnościowych – takich, jakie daje właśnie poezja Szymborskiej „Tylko język poetycki dzisiaj może zainteresować młodego użytkownika Facebooka” – mówiła w 2009 roku Caroll Ann Duffy, nadworna poetka brytyjskiej rodziny królewskiej. Niniejszy artykuł jest przyczynkiem do rozważań na temat roli poezji w kontekście wczesnej edukacji.
Bibliografia
Adamek, I. i Bałachowicz, J. (2019). Kompetencje kreatywne nauczyciela wczesnej edukacji. Kraków: Impuls.
Balcerzan, E. (1974). Odbiorca w poezji dla dzieci. W: S. Żółkiewski, M. Hopfinger i K. Rudzińska (red.), Społeczne funkcje tekstów literackich i paraliterackich. Wrocław: Ossolineum.
Balcerzan, E. (1989). Liryka Juliana Przybosia. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Balbus, S. i Wojda, D. (1996). Radość czytania Szymborskiej. Wybór tekstów krytycznych. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Baluch, A. (1987). Dziecko i świat przedstawiony, czyli tajemnice dziecięcej lektury. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Baluch, A. (1998). Czyta, nie czyta… (o dziecku literackim). Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.
Baluch, A. (2005). Książka jest światem. Kraków: Universitas.
Becker, K. (2020). Poezja to nowy pop, https://www.vogue.pl/a/poezja-to-nowy-pop [dostęp: 29.04.2020].
Cassirer, E. (1998). Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, tłum. A. Staniewska. Warszawa: Czytelnik.
Chęcińska, U. (red.) (2016). Dziecko i poezja w kontekście wczesnej edukacji. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Cieślikowski, J. (1980). Antologia poezji dziecięcej. Wrocław–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Ossolineum.
Cieślikowski, J. (1985a). Literatura osobna. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Cieślikowski, J. (1985b). Wielka zabawa. Folklor słowny. Wyobraźnia dziecka. Wiersze dla dzieci. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Wydawnictwo Ossolineum.
Czukowski, K. (1962). Od dwóch do pięciu, tłum i oprac. W. Woroszylski. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Eco, U. (1994). Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, tłum. J. Gałuszka. Warszawa: Czytelnik.
Grzeszkiewicz, B. (2010). Dziecko w kontekstach edukacyjnych. Szczecin: Wydawnictwo Volumina.
Huizinga, J. (1985). Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, tłum. M. Kurecka i W. Wirpsza. Warszawa: Czytelnik.
Klus-Stańska, D. (2018). Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce. Warszawa: PWN.
Korczak, J. (2012). Prawidła życia. Pedagogika dla młodzieży i dorosłych. Warszawa: Agencja Edytorka Ezop.
Krasoń, K. (1999). Malowniczy most do poezji. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.
Krasoń, K. (2005). Dziecięce odkrywanie tekstu literackiego. Kinestetyczne interpretacje liryki. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Krasoń, K. (2014). Cielesność aktu tworzenia w teatrze ruchu. Integracja sztuki i edukacji w rozwoju i transgresji potencjału człowieka. Kraków: Universitas.
Kuliczkowska, K. (1965). Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864–1914. Zarys rozwoju. Materiały. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Kuszak, K. (2014). Świat związków frazeologicznych w języku dziecka. Inspiracje teoretyczne – badania – implikacje praktyczne. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kwiatkowska, H. (1981). Przeżycie literackie a moralne postawy uczniów. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Levinas, E. (1994). Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. M. Kowalska. Kraków: Znak.
Łupak, S. (2011). Poezja jako sms, https://wyborcza.pl/1,75410,10459698,SMS_jak_poezja.html [dostęp: 29.04.2020].
Melosik, Z. (2013). Facebook i społeczne konstrukcje narcyzmu (o tożsamości zamkniętej w celi wizerunku). Studia Edukacyjne, 26, 99–117.
Miłosz, C. (2004). Świadectwo poezji. Sześć wykładów o dotkliwościach naszego wieku. Kraków: Znak.
Miodek, J. (2007). Słowo jest w człowieku. Poradnik językowy. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Papuzińska, J. (1996). Dziecko w świecie emocji literackich. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego, https://podstawaprogramowa.pl/ [dostęp: 29.04.2020].
Przecławska, A. (1978). Literatura dla dzieci i młodzieży w procesie wychowania. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Przyboś, U. i Przyboś, J. (1987). Wiersze i obrazki. Warszawa: Czytelnik.
Słońska, I. (1963). Dziecko w poezji polskiej. Wybór wierszy. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Schaffer, H.R. (2008). Psychologia dziecka, tłum. A. Wojciechowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szczepska-Pustkowska, M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia. Kraków: Impuls.
Szymborska, W. (2004). Wiersze wybrane. Kraków: Wydawnictwo a5.
Szymborska, W. (2014). Kolaże. Kraków: Wydawnictwo MOCAK.
Szymborska, W. (2018). Wybór poezji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Ungeheuer-Gołąb, A. (1999). Poezja dzieciństwa, czyli droga ku wrażliwości. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Ungeheuer-Gołąb, A. (2007). Tekst poetycki w edukacji estetycznej dziecka. O metodzie ekspresywnego wykonania utworów poetyckich. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Ungeheuer-Gołąb, A. (2009). Wzorce ruchowe utworów dla dzieci. O literaturze dziecięcej jako wędrówce, walce, tajemnicy, bezpiecznym miejscu i zabawie. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Ungeheuer-Gołąb, A. (2011). Rozwój kontaktów małego dziecka z literaturą. Podręcznik. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.
Ungeheuer-Gołąb, A. i Chrobak, M. (red.) (2012). Noosfera literacka. Problemy wychowania i terapii poprzez literaturę dla dzieci. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Uszyńska-Jarmoc, J. (2003). Twórcza aktywność dziecka. Teoria – rzeczywistość –perspektywy rozwoju. Białystok: Trans Humana.
Zaczyński, W. (1990). Uczenie się przez przezywanie. Rzecz o teorii wielostronnego kształcenia. Warszawa: Żak.
Żuchowska, W. (1992). Oswajanie ze sztuką słowa. Początki edukacji literackiej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Żurakowski, B. (1992). Literatura. Wartość. Dziecko. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Żurakowski, B. (1999). W świecie poezji dla dzieci. Kraków: Impuls.
Autor zgodnie z zaleceniem MNiSW, by przeciwdziałać praktykom „ghostwriting” i „guest authorship” składając tekst dołącza oświadczenie Autora/Autorów, w którym deklaruje wkład każdego z Autorów w powstawanie publikacji. Własnoręcznie podpisane oświadczenie należy przesłać na adres redakcji:
Joanna Skibska | w formie skanu przesłać poprzez system OJS (biblioteka wydawcy).
Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów w związku z publikacją artykułu na łamach czasopisma Konteksty Pedagogiczne oraz nie otrzymują gratyfikacji finansowej za opublikowanie tekstu. Redakcja zastrzega sobie prawo do wprowadzania niewielkich zmian w artykułach, które nie mają wpływu na merytoryczną stronę publikacji.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawnictwo Libron autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Wydawnictwo Libron posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Tekst jest udostępniany w internecie na licencji CC-BY-SA