Słowa kluczowe
społeczna inkluzja
system wsparcia
kryteria diagnostyczne niepełnosprawności intelektualnej
Jak cytować
Abstrakt
W artykule wskazano na dwie istotne kwestie, które intensywnie upowszechnianą aktualnie inkluzję społeczną osób z niepełnosprawnością intelektualną mogą czynić problematyczną. Mimo korzystnych regulacji prawnych, inspirowa¬nych przede wszystkim założeniami Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami, i wysoce dynamicznego podejścia do możliwości systemowego wspierania osób z niepełnosprawnością intelektualną w procesie prowłączającej edukacji i rehabilitacji, wyrażonych w aktualnym, społeczno-ekologicznym koncepcie tego zaburzenia, zauważane są problemy, które powinny skłonić do refleksji i poszukiwania sposobów ich rozwiązania. Pierwszy wiąże się z koniecznością takiego zracjonalizowania wspierania tych osób, aby dzięki jego elastycznemu i spersonalizowanemu wymiarowi umożliwiało stanowienie o sobie i dawało szansę na podjęcie zatrudnienia i niezależne życie. Natomiast drugi odnosi się do możliwości szerszego ujmowania intelektualnego potencjału osób z niepełnosprawnością intelektualną jako bardziej korzystnego dla ich rozwoju i społecznej inkluzji.
Bibliografia
Albrecht, K. (2007). Inteligencja społeczna [Social Intelligence], transl. G. Kowalski. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
Dawidziuk, E. and Mazur, M. (2017). Osoby z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną osadzone w jednostkach penitencjarnych. Z uwzględnieniem wyników badań przeprowadzonych przez pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich [People with intellectual or mental disabilities imprisoned in penitentiary units. In view of the results of research conducted by the employees of the Ombudsman’s Office]. Warszawa: The Ombudsman’s Office, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Osoby%20z%20 niepe%C5%82nosprawno%C5%9Bci%C4%85%20intelektualn%C4%85%20 %20lub%20psychiczn%C4%85%20osadzone%20w%20jednostkach%20penitencjarnych%202017_0.pdf [accessed: 17.10.2019].
Exploring the diversity of NEETs, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions. (2016). Luxembourg.
Firkowska-Mankiewicz, A. (1993), Spór o inteligencję człowieka [The Dispute over Human Intelligence]. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Firkowska-Mankiewicz, A. (2008). Zmiana paradygmatu w postrzeganiu osoby z niepełnosprawnością intelektualną – z podopiecznego na pełnosprawnego i niezależnego uczestnika życia społecznego [A Paradigm Shift in the Perception of a Person with an Intellectual Disability – From a Ward to a Full and Independent Participant in Social Life]. In: Raport podsumowujący działalność Centrum Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie [Report Summarizing the Activity of the Vocational Counselling and Support Centre for Persons with Intellectual Disabilities] (pp. 7–14), https://psoni.org.pl/wp-content/uploads/2015/09/raport-podsumowuj%C4%85cy-dzia%C5%82alno%C5%9B%C4%87.pdf [accessed: 12.10.2019].
Gardner, H. (2002). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce [Multiple Intelligences: The Theory in Practice], transl. A. Jankowski. Poznań: Media Rodzina.
Gardner, H., Kornhaber, M.L. and Wake, W.K. (2001). Inteligencja. Wielorakie perspektywy [Intelligence: Multiple Perspectives], transl. M. Groborz and M. Śmieja. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Goleman, D. (1997). Inteligencja emocjonalna [Emotional Intelligence], transl. A. Jankowski. Poznań: Media Rodzina.
Goleman, D. (1999). Inteligencja emocjonalna w praktyce [Emotional Intelligence in Practice], transl. A. Jankowski. Poznań: Media Rodzina.
Goleman, D. (2007). Inteligencja społeczna [Social Intelligence], transl. A. Jankowski. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Heitzman. J. (2017). Niepełnosprawni intelektualnie i chorzy psychicznie w jednostkach penitencjarnych [Intellectually Disabled and Mentally Ill in Penitentiary Institutions]. In: E. Dawidziuk and M. Mazur (eds.), Osoby z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną osadzone w jednostkach penitencjarnych. Z uwzględnieniem wyników badań przeprowadzonych przez pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich [People with intellectual or mental disabilities imprisoned in penitentiary units. In view of the results of research conducted by the employees of the Ombudsman’s Office] (pp. 17–29). Warszawa: The Ombudsman’s Office, https://www.rpo.gov.pl/sites/ default/files/Osoby%20z%20niepe%C5%82nosprawno%C5%9Bci%C4%85%20 intelektualn%C4%85%20%20lub%20psychiczn%C4%85%20osadzone%20w%20 jednostkach%20penitencjarnych%202017_0.pdf [accessed: 17.10.2019].
Janiszewska-Nieścioruk, Z. (2019). Niepełnosprawność intelektualna i możliwości proinkluzyjnej edukacji i rehabilitacji osób z tą niepełnosprawnością w kontekście teorii wielorakich inteligencji [Intellectual Disability and the Possibilities of Pro-inclusive Education and Rehabilitation of People with Intellectual Disabilities in the Context of the Theory of Multiple Intelligences]. In: Z. Janiszewska-Nieścioruk, A. Mróz and U. Gembara (eds.), (Nie)nowe problemy rozwoju, edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością intelektualną [(Not So)New Problems of Development, Education and Rehabilitation of People with Intellectual Disabilities] (pp. 93–107). Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Janiszewska-Nieścioruk, Z. and Sadowska, S. (2015). Możliwości „rehabilitacji” aktualnej sytuacji społecznej i edukacyjnej osób z niepełnosprawnością intelektualną [Opportunities for “Rehabilitation” of the Current Social and Educational Situation of People with Intellectual Disabilities]. In: T. Żółkowska, J. Buława-Halasz and Ł. Skryplonek (eds.), Niepełnosprawność w spirali naukowych rozważań [Disability in the Spiral of Scientific Consideration] (pp. 49–63). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego MINERWA.
Jankowska, A.M., Bogdanowicz, M. and Łockiewicz, M. (2013). „Dzieci szarej strefy” – aktualizacja stanu wiedzy dotyczącej funkcjonowania psychospołecznego uczniów z inteligencją niższą niż przeciętna [“Children of the Grey Zone.” An Update on the State of the Knowledge Concerning Psychosocial Functioning of Students with Below-average Intelligence]. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Jurek, P. and Pawlicka, P. (2015). Kwestionariusz diagnozy funkcjonalnej. Podręcznik [Functional Diagnosis Questionnaire. A Textbook]. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Karwowski, M. (2005). Konstelacje zdolności. Typy inteligencji a kreatywność [The Constellations of Abilities. Types of Intelligence and Creativity]. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Kilar, W. and Osuch, W. (2018). Sytuacja młodzieży NEET w Polsce i propozycje podniesienia jej kompetencji przedsiębiorczych w świetle rezultatów projektu RLG [Situation of NEET Youth in Poland and Proposals to Improve Their Entrepreneurial Competences in the Light of the Results of the RLG Project]. Przedsiębiorczość – Edukacja, 14, 425–444.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności 2010–2020: Odnowione zobowiązanie do budowania Europy bez barier [Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. European Disability Strategy 2010–2020: A renewed commitment to a barrier-free Europe]. (2010). Brussels: European Commission.
Konwencja o prawach osób z niepełnosprawnościami, Dz.U. 2012, poz. 1169 [Convention on the Rights of Persons with Disabilities, issued in New York City on 13 December 2006, Journal of Laws of 2012, item 1169].
Kowalik, S. (2005). Psychologia niepełnosprawności umysłowej [Psychology of Mental Disability]. In: H. Sęk (ed.), Psychologia kliniczna [Clinical Psychology] (pp. 135–155), Vol. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Krause, E. (2016), Zjawisko NEET, czyli o młodzieży trzy razy nic [The NEET Phenomenon, i.e. on the Three Times Nothing Youth]. Problemy Profesjologii, 2, 67–81.
Kubicki, P. (2011). Niepełnosprawny system wspierania uczniów niepełnosprawnych [Handicapped Support System for Disabled Students], http://wyborcza.pl/1,76842, 10071049,Niepelnosprawny_system_wspierania_uczniow_niepelnosprawnych. html#ixzz1bYDdnadu [accessed: 22.10.2011].
Matczak, A. and Jaworowska, A. (2015). Testy, testowanie, diagnoza – co się zmieniło w ostatnim 25-leciu [Tests, Testing, Diagnosis – Changes Within the Last 25 Years]. Psychologia Wychowawcza, 7, 183–188.
Melnick, M.D., Harrison, B.R., Park, S., Bennetto, L. and Tadin, D. (2013). A strong Interactive Link between Sensory Discriminations and Intelligence. Current Biology, 23(11), 1013–1017.
Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia [International classification of functioning, disability and health (ICF)]. (2009). World Health Organisation.
Mrugalska, K. (2015). Wstęp – Myślenie konwencyjne jako droga do innowacyjności w obszarze aktywności zawodowej [Introduction. Conventional Thinking as a Way to Innovation in the Area of Professional Activity]. In: Indywidualizacja i kompleksowość [Individualization and Complexity] (pp. 5–8), http://pfzw.pl/wp-content/uploads/ 2015/11/ic1raport.pdf [accessed: 10.10.2019].
NEETs Young people not in employment, education or training: Characteristics, costs and policy responses in Europe, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions. (2012). Luxembourg.
Nowakowska, J. (2017). Wczesna identyfikacja osób wymagających szczególnego traktowania, będących uczestnikami postępowania karnego [Early Identification of Persons Who Participate in Criminal Proceedings and Who May Require Special Treatment]. In: E. Dawidziuk and M. Mazur (eds.), Osoby z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną osadzone w jednostkach penitencjarnych. Z uwzględnieniem wyników badań przeprowadzonych przez pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich [People with intellectual or mental disabilities imprisoned in penitentiary units. In view of the results of research conducted by the employees of the Ombudsman’s Office] (pp. 149–172). Warszawa: The Ombudsman’s Office.
Robinson, K. (2010). Oblicza umysłu. Ucząc się kreatywności [Out of Our Minds: Learning to be Creative], transl. A. Baj. Kraków: Wydawnictwo Element.
Robinson, K. (2012). Uchwycić żywioł. O tym jak znalezienie pasji zmienia wszystko [The Element: How Finding Your Passion Changes Everything], transl. A. Baj. Kraków: Wydawnictwo Element.
Robinson, K. and Aronika, L. (2015). Kreatywne szkoły. Oddolna rewolucja która zmienia edukację [Creative Schools: The Grassroots Revolution That’s Transforming Education], transl. A. Baj. Kraków: Wydawnictwo Element.
Schalock, R.L. et al. (2010). Intellectual Disability: Definition, Classification, and Systems of Supports, Eleventh Edition. American Association on Intellectual and Developmental Disabilities.
Schalock, R.L. et al. (2012). User’s Guide for Intellectual Disability: Definition, Classification, and Systems of Supports, Eleventh Edition. American Association on Intellectual and Developmental Disabilities.
Serafin-Juszczak, B. (2014). NEET – Nowa kategoria młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym [NEET – A New Category of Youth at Risk of Social Exclusion]. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica, 49, 45–61.
Sternberg, R.J., Jarvin, L. and Grigorenko, E.L. (2018). Mądrość, inteligencja i twórczość w nauczaniu [Teaching for Wisdom, Intelligence, Creativity, and Success], transl. A. Łagodzka. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Strelau, J. (2016). Różnice indywidualne. Historia – determinanty – zastosowania [Individual Differences. History – Determinants – Applications]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Świętek, A., Rachwał, T., Kurek, J., Kilar, W. and Osuch, W. (2018) Sytuacja młodzieży NEET w Polsce i propozycje podniesienia jej kompetencji przedsiębiorczych w świetle rezultatów projektu RLG. [Situation of NEET Youth in Poland and Proposals to Improve Their Entrepreneurial Competences in the Light of the RLG Project Results]. Przedsiębiorczość – Edukacja, 14, 425–444.
Troche, S.J., Thomas, P., Tadin, D. and Rammsayer, T.H. (2018). On the relationship between spatial suppression, speed of information processing, and psychometric intelligence. Intelligence, 67, 11–18.
Tucholska, S. (1998). Kryteria i klasyfikacje upośledzenia umysłowego, ustalenia z lat 1992–1994 [Criteria and Classifications of Mental Disability. The Findings of 1992– 1994]. Roczniki Psychologiczne, 1, 81–87.
Upośledzenie umysłowe – definicja, klasyfikacja i systemy wsparcia [Mental Retardation’s Definition, Classification, and System of Supports]. (1992). American Association on Mental Retardation – AAMR.
Autor zgodnie z zaleceniem MNiSW, by przeciwdziałać praktykom „ghostwriting” i „guest authorship” składając tekst dołącza oświadczenie Autora/Autorów, w którym deklaruje wkład każdego z Autorów w powstawanie publikacji. Własnoręcznie podpisane oświadczenie należy przesłać na adres redakcji:
Joanna Skibska | w formie skanu przesłać poprzez system OJS (biblioteka wydawcy).
Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów w związku z publikacją artykułu na łamach czasopisma Konteksty Pedagogiczne oraz nie otrzymują gratyfikacji finansowej za opublikowanie tekstu. Redakcja zastrzega sobie prawo do wprowadzania niewielkich zmian w artykułach, które nie mają wpływu na merytoryczną stronę publikacji.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawnictwo Libron autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Wydawnictwo Libron posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Tekst jest udostępniany w internecie na licencji CC-BY-SA