Słowa kluczowe
zachowania trudne
Jak cytować
Abstrakt
W artykule omówiono problem społecznego funkcjonowania dziecka z zaburzeniami zachowania i emocji. Po wprowadzeniu w problematykę (m.in. wyjaśnieniach terminologicznych, opisie przyczyn omawianych zjawisk) odwołano się do casy study, w którego opisie zaprezentowano, jak zachowuje się dziecko na gruncie rodziny, szkoły oraz w środowisku społecznym. W charakterystyce wskazano również na codzienne problemy, z jakimi borykają się osoby, które muszą otoczyć takie dziecko opieką – rodziców, nauczycieli, opiekunów społecznych. Zasygnalizowano też bezradność osób pracujących w placówkach oświatowych, które nie do końca potrafią radzić sobie z dziećmi z zaburzeniami zachowania. We wnioskach zaproponowano kierunki zmian mogących ułatwić nauczycielom pracę z dziećmi przejawiającymi takie trudności – uzupełnienie kierunków kształcenia nauczycieli o przedmioty z zakresu psychopatologii, psychiatrii i patologii społecznej oraz wzbogacenie programów przedmiotów o treści z zakresu metod pracy – zasugerowano metodę behawioralną jako najskuteczniejszą w kształtowaniu zachowań pożądanych. Specjaliści prowadzący terapię z dzieckiem z zaburzeniami powinni obowiązkowo zaznajomić z jej założeniami jego rodziców.
Bibliografia
Ayres, J.A. (2016). Południowokalifornijskie Testy Integracji Sensorycznej. Kraków: Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej.
Butcher, J.N., Hooley, J.M. i Mineka, S. (2018). Psychologia zaburzeń, tłum. W. Dietrich i in. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Clarke, D. (2005). Zachowania prospołeczne i antyspołeczne, tłum. M. Bianga. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Domurat, M. (2016). Zaburzenia zachowania. W: M. Jerzak (red.), Zaburzenia psychiczne i rozwojowe u dzieci a szkolna rzeczywistość (s. 41–55). Warszawa: PWN.
Emerson, E. (2001). Challenging Behaviour: Analysis and Intervention in People with Severe Intellectual Disabilities. Cambridge: Cambridge University Press.
Gałecki, P., Pilecki, M., Rymaszewska, J., Szulc, A., Sidorowicz, S. i Wciórka, J. (red.) (2018). Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM-5. Wrocław: Edra Urban & Partner.
Grabowska, A., Knopp, K.A. i Paź, M. (2015). Integracja – Empatia – Komunikacja: Program treningu kompetencji społecznych dla dzieci. Kwartalnik Naukowy, 1(21), 94–116.
Hadley, M. (2003). Relational, Indirect, Adaptive, or Just Mean: Recent Work on Aggression in Adolescent Girls – Part I. Studies in Gender and Sexuality, 4, 367–394.
ICD-10 (2008). Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziewiąta, t. 1. Warszawa: Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia.
Iniewicz, G., Wiśniewska, D., Dziekan, K. i Czuszkiewicz, A. (2011). Wzory przywiązania i zachowania agresywne wśród młodzieży z diagnozą zaburzeń zachowania i emocji. Psychiatria Polska, 45, 5, 701–711.
Juszczak, D. i Korzeniewski, K. (2016). Analiza wybranych czynników psychospołecznych i psychopatologicznych u sprawców przestępstw seksualnych z trwałymi anomaliami osobowości. Seksuologia Polska, 14(1), 13–18.
Karasowska, A. (2006). Jak wychowywać i uczyć dzieci z zaburzeniami zachowania. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Karasowska, A. (2018). Zaburzenia zachowania jako skutek urazów psychicznych doznanych przez dziecko. W: A. Kołakowski (red.), Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka (s. 483–515). Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kendall, P.C. (2015). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Techniki terapeutyczne dla profesjonalistów i rodziców, tłum. J. Kowalczewska. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kołakowski, A. (2018). Diagnoza zaburzeń zachowania. W: A. Kołakowski (red.), Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka (s. 152–192). Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kołakowski, A. i Pisula, A. (2016). Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kołodziejczyk, A. (2004). Agresja i przemoc w szkole. Konstruowanie programu przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole. Kraków: Sophia.
Konopnicki, J. (1964). Zaburzenia w zachowaniu się dzieci i środowisko. Warszawa: PWN.
Kozak, S. (2007). Patologie wśród dzieci i młodzieży. Leczenie i profilaktyka. Warszawa: Difin.
Krauze-Sikorska, H. (2016). Determinanty indywidualne i środowiskowe jako źródła układu ryzyka opóźnień i zaburzeń w rozwoju małego dziecka. W: H. Krauze-Sikorska, K. Kuszak, G. Rura i K. Sadowska, Dziecko do lat trzech w systemie opieki i edukacji. Źródła wsparcia i zagrożeń (s. 131–152). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Lahey, B., Loeber, R., Burke, J. i Applegate, B. (2005). Predicting Future Antisocial Personality Disorder in Males from a Clinical Assessment in Childhood. Journal of Counseling and Clinical Psychology, 73(3), 389–399.
Lew-Koralewicz, A. (2018). Zachowania trudne a satysfakcja z życia matek dzieci i młodzieży w niepełnosprawnością. Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania, 2(27), 54–65.
MacLean, W.E. i Symons, F. (2002). Self-Injurious Behavior in Infancy and Young Childhood. Infants and Young Children, 4, 31–41.
Malott, R.W., Whaley, D.L. i Malott, M.E. (1993). Elementary Principles of Behavior. New Jersey: Prentice Hall.
Marczak, M. (2008). Przestępczość kobiet w perspektywie teorii drogi życiowej. W: M. Konopczyński i B.M. Nowak (red.), Resocjalizacja – ciągłość i zmiana (s. 189–201). Warszawa: Pedagogium.
McMahon, R.J. i Estes, A.M. (1997). Conduct problems. W: E.J. Mash i L.G. Terdal (red.), Assessment of Childhood Disorders (s. 130–193). New York: Guilford Press.
Pastwa-Wojciechowska, B. (2019). Psychopaci. Sprawcy przestępstw seksualnych. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Przyrowski, Z. (2005). Kwestionariusz rozwoju sensomotorycznego. Warszawa: Empis.
Przyrowski, Z. (2015). Kliniczna obserwacja. Podręcznik. Warszawa: Empis.
Radochoński, M. (1999). Systemowa charakterystyka środowiska rodzinnego wielokrotnych sprawców czynów przestępczych. Roczniki Socjologii Rodziny, 11, 155–173.
Radochoński, M. (2000). Osobowość antyspołeczna. Geneza, rozwój i obraz kliniczny. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Ramiaczek, P. i Bębas, P. (2019). Wybrane patologie społeczne i ich wpływ na bezpieczeństwo i życie człowieka. W: P. Ramiączek i M. Gajdowska (red.), Współczesne wyzwania bezpieczeństwa wewnętrznego (s. 41–62). Kielce–Tarnobrzeg: Wydawnictwo Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód Oddział Świętokrzyski.
Seligman, M.E.P., Walker, E.F. i Rosenhan, D.L. (2006). Psychopatologia, tłum. J. Gilewicz i A. Wojciechowski. Poznań: Zysk i Spółka.
Seredyńska, A. (2016). Od zaburzeń zachowania do zaburzeń osobowości. Kraków: Akademia Ignatianum–Wydawnictwo WAM.
Sobolewska-Pilarczyk, M., Rajewski, P. i Rajewski, P. (2016). Cytomegalia wrodzona – aktualne zalecenia dotyczące diagnostyki i terapii. Forum Medycyny Rodzinnej, 10(6), 309–313.
Suchowierska-Stephany, M., Ostaszewski, P. i Bąbel, P. (2016). Analiza zachowania. Vademecum. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Urban, B. (2000). Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wilk, M. (2014). Diagnoza w socjoterapii. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Zawadzka, E. (2018). Zachowania o charakterze destrukcyjnym w okresie średniego dzieciństwa: norma czy patologia? Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 31(3), 231–245.
Ziółkowska, B. i Wycisk, J. (2019). Autodestruktywność dzieci i młodzieży. Warszawa: Difin.
Autor zgodnie z zaleceniem MNiSW, by przeciwdziałać praktykom „ghostwriting” i „guest authorship” składając tekst dołącza oświadczenie Autora/Autorów, w którym deklaruje wkład każdego z Autorów w powstawanie publikacji. Własnoręcznie podpisane oświadczenie należy przesłać na adres redakcji:
Joanna Skibska | w formie skanu przesłać poprzez system OJS (biblioteka wydawcy).
Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów w związku z publikacją artykułu na łamach czasopisma Konteksty Pedagogiczne oraz nie otrzymują gratyfikacji finansowej za opublikowanie tekstu. Redakcja zastrzega sobie prawo do wprowadzania niewielkich zmian w artykułach, które nie mają wpływu na merytoryczną stronę publikacji.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawnictwo Libron autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Wydawnictwo Libron posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Tekst jest udostępniany w internecie na licencji CC-BY-SA