Tom 1 Nr 16 (2021)

Aktualne, dynamiczne zmiany cywilizacyjne, społeczno-gospodarcze, polityczne oraz kulturowe mają dla wszystkich ludzi charakter przełomowy i transgresyjny. Jednak w szczególny sposób doświadczają ich osoby z niepełnosprawnościami oraz o zróżnicowanych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych, dla których rosnąca intensywność sytuacji kryzysowych, związanych przede wszystkim z konsekwencjami światowej pandemii choroby SARS-CoV-2, może się okazać bardzo destrukcyjna w każdej sferze życia.

Identyfikacja nowych zagrożeń i wyzwań, jak również pamięć o dotychczasowych – w celu ich niwelowania czy choćby osłabiania – obligują nasze władze i społeczeństwo do wzbogacania oferty systemu wsparcia tych osób w rodzinie, szkole oraz lokalnym środowisku, a także w pozyskaniu i utrzymaniu zatrudnienia, dającego realną szansę na czerpanie z szeroko pojętych dóbr kulturowych. Oferta spersonalizowanego wsparcia powinna być zatem bardziej niż dotąd zróżnicowana i rzeczywiście (nie pozornie) dostępna w każdym wymiarze – psychoemocjonalnym, socjalno-usługowym, opiekuńczo-wychowawczym, informacyjnym i rehabilitacyjnym. Zwiększy ona wówczas możliwości pełnienia przez osoby z niepełnosprawnościami nowych ról społecznych i zawodowych, podejmowania przez nie nowych zadań i wyzwań, radzenia sobie w dotąd nieznanych sytuacjach i stanowienia o sobie.

Demokratyzacja życia społecznego oraz intensywnie zmieniająca się rzeczywistość wymagają od nas wszystkich – obywateli pełnosprawnych i z niepełnosprawnością – większej samodzielności, a także bardziej podmiotowego rozwiązywania spraw osobistych, rodzinnych i lokalnych. W szczególnie trudnej sytuacji, między innymi w związku z pandemią, nadal pozostają osoby z niepełnosprawnościami. Długotrwała izolacja społeczna oraz utrudniony dostęp do systemu zdrowia, placówek szkolnych, ośrodków rehabilitacji społecznej i zawodowej skutkowały pogorszeniem warunków życia, opieki, możliwości terapii i pracy tych osób oraz ich rodzin. Inną kwestią jest przygotowanie szkół ogólnodostępnych do właściwej realizacji edukacji integracyjnej czy włączającej/ inkluzyjnej uczniów z niepełnosprawnością i o specjalnych potrzebach, w kontekście kompetencyjnych braków jej realizatorów, wskazanych utrudnień i doświadczanych zagrożeń. Równocześnie w wielu środowiskach lokalnych z inicjatywy władz samorządowych, stowarzyszeń i fundacji ¹ są uruchamiane działania na rzecz wspierania osób z niepełnosprawnością w osiąganiu lepszego stanu zdrowia, a także zrozumienia i zaspokajania potrzeb dzieci/uczniów przez rodziców, pedagogów i innych specjalistów angażujących się w proces ich integracji i inkluzji edukacyjnej.

Powyższe kwestie w różnym stopniu czy zakresie są podejmowane w artykułach zamieszczonych w proponowanym Czytelnikowi numerze czasopisma. Dziękujemy wszystkim Autorom za współpracę i inspirujące refleksje związane z respektowaniem praw osób z niepełnosprawnościami, ich możliwościami, ale także utrudnieniami w inkluzji edukacyjnej i społecznej dzieci, młodzieży oraz dorosłych osób z niepełnosprawnościami i o zróżnicowanych potrzebach, dotyczące normalizacji sytuacji życiowej czy przygotowania kadr do pracy z tymi osobami. Pragniemy wyrazić nadzieję, że przyczynią się one zarówno do teoretycznego, jak i praktycznego wzbogacania prezentowanej i dyskutowanej problematyki.

Zdzisława Janiszewska-Nieścioruk
 

¹ Warto odnotować, że PFRON, poprzez ofertę zawartą w module IV programu Pomoc osobom niepełnosprawnym poszkodowanym w wyniku żywiołu lub sytuacji kryzysowych wywołanych chorobami zakaźnymi, intensywnie wspiera realizację działań niwelujących skutki pandemii wśród lokalnych społeczności osób z niepełnosprawnością. Samorządy mogą otrzymać pomoc finansową zarówno na działania własne na rzecz tych osób w celu łagodzenia skutków epidemii, jak i na działania realizowane przez organizacje pozarządowe (Uchwała nr 1/2021 Rady Nadzorczej Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z dnia 25 lutego 2021 r.).