Vol. 1 No. 4 (2015)

Słowo wstępne

Wola sama w sobie nie ma kierunku, to intencja nadaje woli kierunek.

Sławomir Mrożek

Praktyczne wdrożenie teoretycznej wiedzy jest centralnym odniesieniem dla aktualnych rozważań osób, które poddają refleksji zagadnienia związane z edukacją2 . Podstawy pedagogicznych teorii korelują między innymi z charakterem następujących po sobie etapów rozwoju umysłu człowieka, przy czym uznane modele umysłu ucznia koncentrują się wokół poszczególnych celów edukacyjnych. Modele, poza sformułowaniem koncepcji umysłu (co pozwala dokonać wyboru metod nauczania), stanowią koncepcję relacji, jakie zachodzą w przestrzeni wyznaczonej wspólnie przez umysł i kulturę. Uczenie się i nauczanie – przy uwzględnieniu przemian zachodzących we współczesnym świecie – wymagają ciągłych analiz, których wyniki mają służyć efektywności uczenia się i nauczania . Modele umysłu i modele pedagogii łączą się w koncepcjach, które zakładają: postrzeganie dzieci jako uczących się przez naśladowanie – nabywanie umiejętności praktycznych; postrzeganie dzieci jako uczących się wskutek ekspozycji na działania dydaktyczne – nabywanie wiedzy deklaratywnej; postrzeganie dzieci jako myślących – rozwój wymiany intersubiektywnej; postrzeganie dzieci jako wiedzących – zarządzanie wiedzą obiektywną .

Każdy z modeli może być ujmowany z różnej perspektywy, przy czym w każdym kluczowa jest intencjonalność działania wpisana w edukację. Jako osoba odpowiedzialna za koncepcję przewodnią 4. numeru „Kontekstów Pedagogicznych” przyjęłam, iż intencjonalny oznacza mający cel, zamierzony, umyślny5 . Autorzy tekstów współtworzących niniejsze wydanie czasopisma z całą stanowczością dowiedli, iż edukacja jest zespolona z intencjonalnością, która posiada wpływ decydujący o kierunku pedagogicznych działań i nie dotyczy jedynie dziecka/ucznia, ale ustanawia się również wobec nauczycieli czy rodziców. Intencjonalność jest obecna w każdej przestrzeni wyznaczonej granicami koncepcji stanowiących podłoże myślenia Autorów. Często nie ma o niej mowy wprost, ale nieprzerwanie wpisana jest w wielowymiarowe działania pedagogiczne.

Obszar rozważań został zawężony do werbalnej kreatywności dziecka ze wskazaniem na jego najbliższe otoczenie, do funkcjonowania rady rodziców w przedszkolu, szkoły będącej miejscem dla wydarzania się dialogu. Przemyślenia naukowe odwołują Czytelnika do intencjonalności ujmowanej w perspektywie muzycznej, jak również intencjonalności dyskursu religijnego. Odniesieniem dla naukowych refleksji stało się zagadnienie awansu zawodowego nauczycieli w ewaluacji dokonanej przez przełożonych, a także zabawy z dziećmi w wieku przedszkolnym z wykorzystaniem metody Ireny Majchrzak. Autorzy wskazali również na intencjonalność pracy z dzieckiem, którego rozwój jest opóźniony, przy czym w  sposób szczególny uwzględniono jego komunikację z otoczeniem.

Treść sprawozdań z konferencji naukowych oraz recenzje publikacji otwierają przed Czytelnikiem przestworze, w którym On sam z łatwością może odnaleźć i wskazać różnorodność charakteru intencjonalności w edukacji oraz ich symbiozę warunkującą rozwój, a także uczenie. Mając na uwadze, że kontekst istnienia nadaje intencjonalności znaczenie i kierunek realizacji pedagogicznych działań, należy pamiętać, iż edukacja stanowi złożony proces zdobywania wiedzy, umiejętności i kompetencji, które nie mogą być odkrywane ani we wzajemnej izolacji, ani w izolacji od praktyki. Zapraszając odbiorców do lektury, należy mieć nadzieję, że wskazany krąg tematyczny w nieodległej przyszłości stanie się inspiracją dla naukowych refleksji i dyskusji, ponieważ temat otwiera szerokie spektrum rozważań. Pragnę podkreślić jego ważność i dziękuję za zaangażowanie wszystkim, których wysiłek sprawił, że publikacja powstała.

Justyna Wojciechowska