Vol. 2 No. 9 (2017)

Niniejszy tom Kontekstów Pedagogicznych tworzy zbiór artykułów odnoszących się do metod i technik związanych zarówno z „dobrym nauczaniem”, jak i z procesami komunikacji, które mu towarzyszą. Wierzymy bowiem, że skuteczna komunikacja zarówno w klasie szkolnej, jak i poza nią może mieć duży wpływ na proces uczenia się oraz adaptację i poprawne funkcjonowanie w środowisku szkolnym, a co za tym idzie, może istotnie wpłynąć na samopoczucie naszych uczniów. Przedstawiając opinie zarówno nauczycieli, jak i uczniów, postaramy się pokazać, że poprzez tworzenie pozytywnego, motywującego i wspierającego środowiska możemy zapewnić idealne warunki rozwoju naszym uczniom. Tom 9 Kontekstów Pedagogicznych otwiera artykuł zatytułowany Great teaching: models and evaluation, w którym analizowane są obecne modele nauczania pod kątem fundamentalnych pytań dotyczących istoty samego procesu nauczania oraz jego głównych elementów składowych. Autorki wspomnianego tekstu przedstawią ciekawą analizę pojęcia dobrego nauczania i jego różnych aspektów, w tym również socjokulturowych.

Drugi artykuł, zatytułowany What makes good teaching? Students’ view of effective teaching in language and language teacher education programs at a university (primary research), nawiązujący bezpośrednio do jednego z modeli opisanych w pierwszej pracy, przedstawia wyniki dotyczących go badań empirycznych. Autorki podsumowują, że w opiniach osób kształcących się na uniwersytetach trzy elementy: pozytywna atmosfera na zajęciach, jakość nauczania, a także wiedza pedagogiczna oraz merytoryczna, były najczęściej wymieniane jako te, które mają bezpośredni wpływ na efektywne nauczanie i na podstawie których został zaproponowany nowy model „dobrego nauczania”. Następny z artykułów, zatytułowany Positive psychology in the classroom setting from the point of view of the pre-service teachers, skupia się na aspektach związanych z psychologią pozytywną i jej odniesieniem do klasy szkolnej. W próbę badawczą zaangażowano przyszłych nauczycieli, z którymi przeprowadzono wywiady w celu poznania czynników o kluczowym z ich punktu widzenia znaczeniu podczas nauczania, jak również dla wyłonienia najważniejszych cech, jakie ich zdaniem powinien posiadać dobry nauczyciel języka obcego. Analiza danych jakościowych wykazała, że większość kategorii wymienionych przez badanych była bezpośrednio związana z psychologią pozytywną. Zupełnie inna perspektywa została przedstawiona w artykule dotyczącym szkolnych relacji komunikacyjnych nauczyciela z uczniami. Autorka zaznacza, że komunikacja pomiędzy nauczycielem a uczniem wymaga uznania równego statusu osób komunikujących się. Natomiast sytuację przedstawioną w artykule charakteryzuje brak dążenia do porozumienia i ustalania znaczeń we współpracy z uczniami oraz ciągłe wcielanie się w rolę osoby nadającej komunikat (zwłaszcza w przypadku transmisji wiedzy metodami podającymi) wraz ze stawianiem młodego człowieka w pozycji jego odbiorcy i nieustannego słuchacza, co wydaje się rzutować negatywnie na wzajemną komunikację. Konsekwentnie celem następnego artykułu, zatytułowanego The importance of positive teacher–student relationship in enhancing the social competences of children isolated from their peers, jest pokazanie, jak ważne są relacje typu nauczyciel–uczeń. Autorka zauważa, że sposób zwracania się do ucznia czy możliwość zachowania przez niego niezależności w procesie nauczania mogą mieć kluczowy wpływ nie tylko na samych uczniów, ale również na atmosferę panującą w klasie szkolnej. Kolejny artykuł również odnosi się do tworzenia pozytywnych relacji, komunikacji i dialogu. Jego głównym celem jest ukazanie potencjalnych korzyści płynących z używania pakietu edukacyjnego „Kit Box of Secrets” w procesie nauczania i edukowania dzieci przedszkolnych, ze szczególnym naciskiem na budowanie podstaw komunikacji, dialogu i kształtowania pozytywnych relacji. Siódmy artykuł niniejszego tomu, zatytułowany Non-verbal communication as a tool for disciplining students, obejmuje rozważania dotyczące korzystania z komunikacji niewerbalnej w celu utrzymania dyscypliny podczas procesu nauczania.

Mądry i doświadczony nauczyciel może bowiem umiejętnie używać gestów, mimiki lub innych metod niewerbalnych, zachowując jednocześnie pozytywną i przyjazną atmosferę w klasie. Jednakże nawiązanie pozytywnych relacji pomiędzy nauczycielem a uczniem nie zawsze jest łatwe. Istnieje wiele kwestii, których nauczyciele, zwłaszcza uczący młodzież, powinni być świadomi. Artykuł zatytułowany “The Secret of Youth” against nihilism of the youth according to Umberto Galimberti opisuje i analizuje możliwe symptomy nihilizmu wśród młodzieży, a także proponuje pewne rozwiązania związane z podnoszeniem świadomości nauczycieli oraz ich zaangażowaniem i okazywaniem osobistego zainteresowania uczniami. Znaczenie emocji i ich związek z procesem komunikacyjnym zostały również poruszone w bardzo interesującej pracy, zatytułowanej Emotions and language mediations in the micro-accounts of Polish teenage brokers, która bada emocje towarzyszące dwujęzycznym nastolatkom mieszkającym w Anglii i podejmującym się trudnego zadania tłumaczenia dla osób trzecich. Jak wynika z przeprowadzonego badania, komunikacja z użyciem wielu języków, która przebiega poza klasą szkolną, jest procesem bardzo wymagającym i emocjonalnym, który może być również źródłem dużej satysfakcji. Motywowanie naszych uczniów do uczenia się jest jednym z głównych celów nauczycieli. Następny artykuł niniejszego tomu dotyczy nauczania, a przede wszystkim wpływu wirtualnego środowiska uczenia się na motywację do nauki. Autorka sugeruje, że wykorzystanie technologii cyfrowej w edukacji wspomaga proces uczenia się i jest dobrym sposobem na motywowanie do nauki.

Kolejnym artykułem, w którym przedstawiono kilka istotnych sugestii dotyczących motywacji i efektywnego nauczania, jest ESP (English For Specific Purposes) – implications for teaching. Poświęcony jest głównie poszukiwaniunajlepszej metody nauczania specjalistycznego języka angielskiego ukraińskich studentów na podstawie analizy raportów dotyczących ich potrzeb i oczekiwań. Ostatnie dwa bardzo ważne teksty niniejszego tomu koncentrują się na opiniach nauczycieli dotyczących innowacji wprowadzanych w systemie edukacji. Pierwszy z nich, zatytułowany Going positive about inclusive education in Russia: What is in the way?, dotyczy ważnego pojęcia edukacji włączającej. Badania nad postrzeganiem edukacji integracyjnej w Rosji wykazały bowiem, że jej odbiór jest bardzo pozytywny. Jednocześnie niektórzy z nauczycieli nie do końca podzielają to zdanie i potrzebują wzmocnienia kompetencji zawodowych oraz zdobycia większej wiedzy, aby skutecznie radzić sobie z zajęciami integracyjnymi. Artykuł zamykający publikację, zatytułowany Current Innovations in the Czech Pre-School Education, jest poświęcony opiniom nauczycieli dotyczącym innowacji wprowadzonej przez Czechów w kształceniu przedszkolnym, polegającej na umieszczaniu dwulatków w przedszkolnych placówkach oświatowych. Wyniki badania wykazały, że nauczyciele mający bezpośredni kontakt z wychowywaniem dzieci w wieku dwóch lat zdecydowanie opowiadają się za nieprzyjmowaniem dwulatków do przedszkoli. Zdaniem Autorki odrzucenie lub przyjęcie dwuletniego dziecka do przedszkola zależy od takich czynników indywidualnych, jak: długość praktyki pedagogicznej, preferowany przez nauczyciela skład klasy wiekowej, cechy osobiste nauczyciela oraz warunki w przedszkolach.

Katarzyna Ożańska-Ponikwia