Tom 2 Nr 11 (2018)

W bieżącym roku mija 35 lat od opublikowania w „Ruchu Pedagogicznym” artykułu Ludwika Bandury pt. Pedagogika medialna (Bandura, 1983), uznawanego za tekst wprowadzający tytułowe pojęcie do polskojęzycznej literatury pedagogicznej. W okresie tym byliśmy świadkami szczególnie gwałtownych przeobrażeń społeczeństw industrialnych/postindustrialnych i  krystalizowania się modelu społeczeństwa informacyjnego; wiodącym katalizatorem tych procesów stał się rozwój cyfrowych technologii komunikacyjnych. Przed pedagogiką stanął problem kształcenia i wychowania medialnego nie tylko w kontekście oddziaływania tradycyjnych mediów masowych (prasa, radio, telewizja), ale również powszechnie dostępnego Internetu szerokopasmowego oraz pełnej mobilności w dostępie do każdej praktycznie informacji. Bandura, pod wpływem niemieckiej myśli pedagogicznej, postrzegał pedagogikę medialną jako subdyscyplinę pedagogiki ogólnej, mającą silne związki z teorią komunikacji. Z czasem jednak pojęcie to zyskało znacznie szerszy zakres, obejmując trzy podstawowe typy działań pedagogicznych – wychowanie, kształcenie i nauczanie. W Pedagogice medialnej, pierwszym polskojęzycznym podręczniku akademickim z tego zakresu, jako jeden z jej obszarów działania wskazana została również: „[…] technologia informacyjna, podejmująca zagadnienia związane z wiedzą o technologicznej stronie mediów i ich obsłudze, posługiwaniem się nimi w życiu codziennym” (Siemieniecki, 2007, s. 149). Obecnie do najciekawszych zagadnień omawianych w pracach teoretycznych należą niewątpliwie kwestie, takie jak: kultura cyfrowa jako nowa przestrzeń edukacji (procesy inkulturacji, socjalizacji, globalizacji i in.); pedagogika medialna w teorii i praktyce – podejścia metodologiczne i perspektywy badawcze; kształtowanie kompetencji związanych z obsługą i wykorzystaniem mediów cyfrowych; dydaktyka wobec multimediów; perspektywy aksjologiczne – wychowawcze i etyczne aspekty komunikacji cyfrowej; mechanizmy odbioru i oddziaływania mediów tradycyjnych i cyfrowych; kultura cyfrowa 8 / Słowo wstępne jako źródło pożytecznej rozrywki i zabawy; narzędzia cyfrowe w przetwarzaniu i popularyzowaniu wyników badań naukowych w obrębie pedagogiki. Tom, który prezentujemy Czytelnikowi, celnie wpisuje się w przywołaną problematykę, a teksty w nim zebrane dają bardzo zróżnicowany ogląd badań empirycznych prowadzonych w różnych ośrodkach akademickich. Wskazują one m.in. na kluczową rolę kształtowania w młodych użytkownikach i odbiorcach przekazów medialnych wysokich kompetencji z zakresu „dekodowania” docierającego do nich wielowarstwowego strumienia informacji; istotne w tym procesie jest uczestnictwo nauczyciela/wychowawcy oraz środowiska rodzinnego. Narzędziami, które mogą i powinny ułatwiać to zadanie, są zarówno różnorodne cyfrowe platformy edukacyjne, jak i gry komputerowe. Autorzy prezentują własne doświadczenia i obserwacje z praktyki szkolnej czy terapeutycznej, a także wyniki analiz materiałów medialnych (audiowizualnych i językowych) oraz przeprowadzonych badań.

Robert Pysz

Bibliografia:

Bandura, L. (1983). Pedagogika medialna. Ruch Pedagogiczny, 3–4. Siemieniecki, B. (red.). (2007). Pedagogika medialna. Podręcznik akademicki, t. 1. Warszawa: PWN.